بانوان تأثیرگذار در پیروزی انقلاب اسلامی و نقش آنها در صیانت از آرمان‌های امام راحل در چهل سال اخیر، نگاهی نو و تحول‌آفرین را در موضوع زن، پیش رویِ دنیا گذاشته است؛ همان‌ها که در گمنامی و در نهایت مجاهدت، تلاش کرده و با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی در مسائل اجتماعی و همچنین پیشرفت در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، سیاسی و… چشم جهانیان را به خود معطوف و الگوی متعالی زن را تثبیت کردند.
در همین راستا و همزمان با ایام‌الله دهه فجر و در آستانه چهل و پنجمینن سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ، وبینار بین‌المللی «زن تراز انقلاب اسلامی؛ خودباوری و احیای هویت مسلمانی» به همت خبرگزاری بین‌المللی قرآن و با حضور کارشناسان داخلی و خارجی از کشورهای عراق، لبنان و الجزایر سه‌شنبه، ۱۷ بهمن برگزار شد.
دلال عباس استاد، ایرانشناس و استاد ادبیات تطبیقی دانشگاه لبنان با حضور در این وبینار طی سخنانی زن را یکی از اجزای طرح فکری و اجتهادی امام راحل دانست که در آثار گوناگون ایشان از او یاد می‌شود و مسئله نقش‌آفرینی زن از جمله کوشش‌های فقهی امام خمینی(ره) مرتبط با نوسازی اندیشه اسلامی و اجتهاد به شکل کلی است.
مشروح سخنرانی دلال عباس، استاد دانشگاه لبنان را در ادامه می‌خوانید:
بسم الله الرحمن الرحیم. سلام بر برترین فرستادگان حضرت محمد(ص) و خاندان مطهرش و یاران برگزیده‌اش درود و رحمت خداوند و برکات او بر شما باد.
مسئله زن نزد امام خمینی از نظر حقوق، وظایف، نقش و جایگاه از تصویر کلی او درباره جامعه اسلامی جدا نیست و در این تصویر زن در تمام صحنه‌ها حضوری شایسته دارد.
زن یکی از اجزای طرح فکری و اجتهادی امام راحل است و در آثار گوناگون او از آن یاد می‌شود؛ چه هنگامی که زن به شخصه منظور است و چه زمانی که به عنوان الگو یادکردن، مثال زدن یا پند و راهنمایی از زن یاد شده است. از نظر امام خمینی(ره) مسئله زن از یک ویژگی ترکیبی برخوردار است که در آن مسئولیت نخبگان و جامعه درباره وضعیت و جایگاه زن به هم‌آمیخته است و ازاین‌رو سخن از زن به بخشی همیشگی از کلام امام(ره) در کتاب‌ها، رساله‌ها و خطبه‌های متعلق به اوضاع سیاسی و اجتماعی بدل شده و این مسئله در قالب طرحی صورت گرفته که در بستر طرح توانمندسازی زنان قابل‌فهم است که از اواخر قرن نوزدهم میلادی آغاز شده است. این امر از جمله کوشش‌های فقهی امام خمینی(ره) مرتبط با نوسازی اندیشه اسلامی و اجتهاد به شکل کلی است.
امام خمینی ایمان داشت که اسلام توجهی ویژه به زن داشته است به حدی که این امر شاید بیشتر از توجهی باشد که به مرد داشته و این از جمله سخنان اوست: که توجهی که اسلام به زنان داشته به مردان نداشته است و تمام سعادت‌ها از دامن زن آغاز می‌شود و زن باید مبدأ تمام سعادت‌ها باشد و او مظهر تحقق آمال بشر و زن است که مردان و انسان‌های عظیم را تربیت می‌کند و از دامن زن است که مرد به معراج می‌رود.
از چنین ایمانی به جایگاه زن است که خود از اعتقاد امام(ره) چون دیگر علمای شیعه به مقام والای حضرت فاطمه زهرا(س) نشئت می‌گیرد؛ زنی که اسوه تمام مسلمانان زن و مرد است. امام با توجه به چنین ایمانی به زن ایرانی نقشی اساسی در انقلاب و فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی اعطا کرد که در جهان اسلام سابقه نداشت. امام خمینی از مبنایی که امام علی(ع) برای رهبران مردم و پیشوایان آنها وضع کرده آغاز کرد و آن عبارت است از اینکه هر کس که خود را پیشوای مردم قرار می‌دهد باید پیش از تعلیم دیگران خود را تعلیم دهد و این پرورش و تعلیم پیش از آنکه به زبان باشد باید در ساحت عمل و سیرت باشد. او نمونه‌ای شایسته برای شاگردان و پیروان خود در شیوه برخورد و رفتار با همسر، دختران و عروسان خود بود آن‌گونه که نزدیکان امام که در قم، نجف و پاریس با او زندگی کرده‌اند روایت می‌کنند.
در بیشتر گفت‌وگوهای رادیویی، تلویزیونی و مطبوعاتی امام در پاسخ به سؤالاتی که در پاریس و بعدها در بازگشت به ایران درباره جایگاه زنان در حکومت اسلامی از ایشان می‌شد بر حقوق زنان بر مبنای اسلام و احترام اسلام به زنان تأکید می‌کرد که می‌توان جوهره آن را در این سخن امام مشاهده کرد که زنان در مشارکت در تمام عرصه‌ها آزاد هستند و این آزادی به معنای واقعی است نه آن آزادی که مطلوب شاه بود.
زن در نظام اسلامی از همان حقوقی برخوردار است که مردان برخوردارند که شامل حق تعلیم و تعلم، کار، مالکیت، نامزد و انتخاب شدن برای پست‌های سیاسی، اجتماعی و تمام عرصه‌ها است و در تمام این عرصه‌ها زن حق دارد که نقش خود را ایفا کند. در این میان اموری است که ورود مرد در آن روا نیست و اموری که است برای زنان چنین است چرا که آنها را به مفاسد می‌کشاند. اسلام خواسته است که زن و مرد وجود انسانی خویش را پاس بدارند و نمی‌خواهد که زن بازیچه‌ای در دست مردان باشد اما آنچه در خارج درباره خشونت اسلام علیه زنان ادعا شده هیچ اساسی ندارد و این ادعاهای باطلی است که غرض‌ورزان داشته‌اند. هم مرد و هم زن شایستگی‌ها و اختیارات خود را دارند و اگر تفاوت‌هایی وجود دارد برا هر دو جنس است و به حسب طبیعت هرکدام وجود دارد.
امام راحل در پاسخ به سخنان افرادی که می‌گفتند اگر شریعت اسلامی در ایران اجرا شود بر زنان ستم می‌رود، می‌فرمود، وضعیت زنان در نظام اسلامی جایگاهی انسانی و معقول است و شخصیت زن آزاد خواهد بود بر عکس زمانی که نه زنان و نه مردان ما آزاد نبودند. آن‌هایی که زنان را بازیچه‌ای در دست مردان و جوانان فاسد می‌خواهند، خائن هستند. نباید زنان را فریب داد تا تصور کنند که باید به شکلی تحریک‌کننده با سرهای برهنه در جامعه حضور یابند این جایگاه زن نیست. این وضع یک عروسک خیمه‌شب‌بازی و نه زن است. زن باید دلیر باشد و در امور اساسی نظام اسلامی مشارکت و دخالت داشته باشد. زن انسان‌ساز و مربی انسان است.
امام خمینی ایمان داشت که مبارزه سیاسی بدون مشارکت زنان حتماً شکست خواهد خورد و ثمره‌ای نخواهد داشت و فردی که به چنین چیزی ایمان نداشته باشد ایمان او فاسد و منحرف است و در سخنانی تأکید کرد: واجب است که زنان، مردان و علما در تمام مراحل در کنار یکدیگر قرار گیرند و احدی حق ندارد که کلامی بگوید که خواهان دور ساختن زنان از اقدامات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی باشد.
اما در زمینه انتخابات و مشارکت سیاسی نیز امام می‌فرمود: ای دوستان عزیز وجوب مشارکت زنان مبارز شجاع در سراسر کشور اسلامی را در رفراندوم به شما یادآوری می‌کنم. زنانی که در کنار مردان در پیروزی انقلاب نقشی اساسی داشتند باید که در رفراندوم پیروزی ملت ایران شرکت داشته باشند. مشارکت در رفراندوم یک فریضه ملی و دینی است. او همچنین گفت شاهد آن بودیم و هستیم که زنان محترم با شجاعت تمام دوشادوش مردان ایستاند. ما باید زن را به مقام انسانی والاتری برسانیم و امام بر این تأکید کرده که بر همه واجب است در مسائل اجتماعی و سیاسی مشارکت داشته و بر مجلس و اقدامات دولت نظارت و نظر خود را بیان کنند.
اما به نسبت موضع امام خمینی(ره) در مورد آموزش زنان باید گفت که امام تأکید کرده است که زن در تمام مراحل زندگی خود باید به شکلی انسانی زندگی کند و می‌تواند دانشمند، مخترع، فیلسوف و عنصری فعال در عرصه‌های سیاسی و دولتی باشند. همان‌طور که ایشان بر اهمیت دانشگاه و تحصیلات دانشگاهی برای زنان و دختران به شرط رعایت عفاف و حجاب تأکید داشت و به همسر، دختران و عروسان خود نیز این اهمیت را یادآور می‌شد.
ایشان در نامه‌هایی که برای آنها ارسال می‌کرد بر اهمیت علم و تحصیلات دانشگاهی و تقوا تأکید می‌کرد و این دید را داشت که زنان در زمینه تحلیل علم، عرفان، فلسفه و تمام علوم در کنار مردان هستند و باید در صنعت نیز مشارکت داشته باشند. ایشان زنان را به همراه ساختن علم، عمل و تهذیب اخلاق توصیه می‌کرد چرا که علم و تهذیب به تنهایی سودی ندارد و علم در کنار عمل و تهذیب است که انسان به جایگاه انسانی خود می‌رسد و این‌گونه امام خمینی با افکاری که مطرح کرد و اندیشه‌هایی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده نه تنها در ایران بلکه در تمام کشورهای اسلامی جایگاه زن مسلمان را بالا برد و همچنین جایگاه انسانی زنان در سراسر جهان را ارتقا داد.
ثبت دیدگاه