راهکارهای دوام و بقای مطلوب زندگی مشترک

همه انسان‌ها در زندگی به دنبال آسایش و آرامش هستند، بخشی از این هدف در گرو زندگی زناشویی موفق و ارتباط صحیح زوجین با یکدیگر است. بنابراین ازدواج موفق، دغدغه افراد زیادی است که به دنبال یک همراه، حمایت‌کننده و سالم هستند و انتظار دارند در زندگی زناشویی و ازدواج خود بهترین انتخاب را داشته باشند.

البته معرفی شدن به عنوان یک زوج موفق، ویژگی‌های مشخصی دارد و زن و مردی که زندگی خود را در کنار هم آغاز می‌کنند، باید ویژگی‌های خاصی را در خودشان پرورش داده و تقویت کنند، تا به ازدواج موفق و رابطه ماندگار دست پیدا کنند. به همین منظور پروا حاج‌علیزاده، روانشناس و مشاور ازدواج و خانواده در گفت‌وگو با ایکنا به تبیین این ویژگی‌ها پرداخت. مشروح این گفت‌وگو در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.

ازدواج موفق چه ویژگی‌هایی دارد؟

ازدواج مطلوب زمانی رخ می‌دهد که زن و مرد، هر دو به هم آرامش داده و عیب‌پوشی نسبت به یکدیگر داشته باشند و نقاط قوت همدیگر را بزرگنمایی کنند که به این امر، ترغیب‌گری گفته می‌شود. یعنی اگر این مسائل در ازدواج اتفاق نیفتد، افراد دائم به هم احساس اضطراب داده و عیب‌جویی و سرزنش می‌کنند و بین زن و مرد تقابل شکل خواهد گرفت و این ازدواج، نامطلوب است.

در رابطه با ازدواج موفق و ناموفق نیز عواملی وجود دارد که پیش‌بینی می‌کند چه ازدواجی موفق و یا ناموفق است. این مسئله می‌تواند برای کسانی که می‌خواهند، ازدواج کنند و یا ازدواج کرده‌اند، مورد استفاده قرار گیرد، مثلاً اینکه دختر یا پسر، زن یا مرد به یک شاخص و معیار سومی مانند دیندار بودن اتکا کنند. این افر اد باید نسبت به هم امانتدار باشند که امانتداری زن و مرد در ازدواج متفاوت است، به این معنا که آنها باید در زمینه ارتباطات خود مراقبت کنند تا فضای خصوصی آن‌ها شکسته نشود و مرز‌های خصوصی آن‌ها توسط دیگران نفوذپذیر نشود، چون در آن صورت دختر و پسر یا زن و شوهر نسبت به همدیگر انعطاف‌ناپذیر می‌شوند و حرفشان برای همدیگر از ارزش لازم برخوردار نخواهد بود؛ بنابراین مراقبت از مرز حریم خصوصی یکی از ویژگی‌های ازدواج موفق است.

در ازدواج موفق نیاز به مهر در زن و قدرت در مرد داریم؛ یعنی مرد قدرت مهرورزی به زن و زن توان قدرت‌دهی به مرد را داشته باشد. مرد مسئولیت‌پذیر باشد و قسمتی از وظایفی که بر عهده‌اش است نظیر نفقه و تأمین امکانات برای خانواده را به عهده گیرد و زن هم این امکانات را تهیه کرده و برای مصرف خانواده استفاده کند و همه این‌ها، سرمایه‌ای برای رشد خانواده باشد. همچنین هر دو نسبت به وظایفشان آگاه و مسئولیت‌پذیر بوده و مشورت لازم بینشان اتفاق بیفتد و افراد دیگر وارد حریم آن‌ها نشوند.

 چه موانعی باعث می‌شود که ازدواج موفق شکل نگیرد؟

سه معیار داریم که مشخص می‌کند یک ازدواج در آینده ناموفق خواهد شد یا ناموفق است؛ یکی اینکه آن خانواده دچار یک بیماری معنوی، روانی و یا جسمی مثل اعتیاد شده باشد و این نخستین معیار است. دومین معیار این است که انگیزه طرفین، صرفاً مادی باشد و افراد به دلیل موارد مادی یا یک سرمایه کنار هم قرار گرفته باشند و سومین معیار، بی‌خردی یا کم‌خردی است، یعنی عاقل بودن از مرد ساقط شود که در این صورت ولایتش نیز ساقط می‌شود و یا اینکه زن برای همراه شدن با تصمیم درست مرد، عقلانیت به خرج ندهد و همه این‌ها ناپایدار بودن سلامت شخصیت طرفین را برای ما روشن می‌کند که پیش‌بینی کننده ازدواج ناموفق است.

 چه شاخصه‌هایی سبب ماندگاری رابطه موفق زوجین می‌شود؟

این مسئله هم دارای شاخص‌هایی است که اگر این شاخص‌ها تأمین شود، می‌توانیم بگوییم یک ازدواج، موفق، مطلوب و ماندگار است. یکی از این محور‌ها متعهد بودن زن و مرد در حضور و غیاب همدیگر نسبت به هم است. محور دوم برقراری ارتباط به شیوه مثبت است، یعنی هر دو، ماهیت‌هایی را درنظر بگیرند و یا ایجاد کنند تا بتوانند با هم کار‌های مشارکتی انجام دهند که در همدیگر احساس خوب ایجاد کنند. شاخص سوم، بهزیستی معنوی است، یعنی اینکه روی ارزش‌های مشترک تأکید کرده و آن‌ها را تقویت کنند. همچنین توانایی مقابله با استرس را داشته باشند، چراکه در زندگی مشترک، چه با بچه و یا بدون بچه بحران‌های مختلفی وجود دارد. زوجین باید توانایی این را داشته باشند تا بتوانند این بحران‌ها را بگذرانند و از بحران‌ها، فرصتی برای رشد خود پیدا کرده و یا چالش را به فرصت تبدیل کنند و تاب‌آوری بالایی داشته باشند. اگر هر دو طرف این طور باشند، می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که یک رابطه موفق و ماندگار بوده و ازدواج مطلوب و موفق است.

آیا ازدواج موفق، لزوماً ازدواج بدون مشکل و اختلاف است؟

خیر، برای اینکه دو فرد از دو جنس، خانواده و یا احتمالاً از دو فرهنگ متفاوت هستند، بنابراین هر یک از این عوامل، متغیری است که می‌تواند در ازدواج اثرگذار باشد. همانطور که در محور قبلی اشاره شد زوجین، باید توانایی مقابله با بحران را داشته باشند، چراکه هر یک از این تفاوت‌ها می‌تواند یک بحران شده و چالش جدی ایجاد کند که اگر دو نفر توانایی مقابله با چالش‌ها را داشته باشند، حل مسئله اتفاق می‌افتد. در واقع اختلاف وجود دارد، اما بررسی می‌شود تا حل مسئله اتفاق بیفتد، نه پاک کردن مسئله و نه فاجعه‌سازی آن.

انجام مشاوره پیش از ازدواج در ازدواج موفق چه تأثیری دارد؟

مشاوره پیش از ازدواج بسیار مهم است، چراکه مشاور، شرایط دختر و پسر را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد، در واقع نه تنها عوامل ریسک زندگی آن‌ها را بررسی می‌کند، بلکه عوامل پایداری زندگی آن‌ها را نیز بررسی می‌کند. یعنی می‌سنجد که چه عواملی باعث می‌شود که یک زندگی برای سال‌های متمادی پایدار بماند و چه عواملی باعث می‌شود ریسک یک ازدواج بالا برود و احتمال جدایی در آینده پیش بیاید.

این پیش‌بینی بسیار دقیق است، چراکه مدلی برای این مسئله وجود دارد که براساس دین و فرهنگ کشورمان طراحی شده است. در این مدل همه مسائل به طور دقیق بررسی می‌شود، مثلاً دختر و پسر از لحاظ شخصیتی و خانوادگی مورد بررسی قرار می‌گیرند. یعنی در مرحله اول دختر و پسر باید ببینند آمادگی این را دارند که در کنار هم قرار گیرند و یا به پختگی رسیده‌اند که «من» را به «ما» تبدیل کنند یا خیر.

بعد از اینکه این آمادگی بررسی شد، نوبت به هماهنگی آن‌ها می‌رسد، یعنی اینکه دختر و پسر هماهنگی لازم را با هم داشته باشند که کمترین ریسک و بالاترین پایداری را در روابطشان داشته باشند. در مراجعات با موارد متعددی مواجه بوده‌ام که اگر یک مشاوره پیش از ازدواج داشتند، اختلافاتی که وجود دارد، نبود و یا انتخاب بهتری می‌کردند. ترمیمی که قبل از ازدواج رخ می‌دهد، بعد از ازدواج سخت‌تر می‌شود و متأسفانه در اغلب موارد، زوجین بسیار دیر برای مشاوره اقدام می‌کنند.