این نشست روز پنج‌شنبه، ۱۱ آذرماه با همکاری رایزن فرهنگی ایران در الجزایر و با سخنرانی جمعی از اندیشمندان و شخصیت‌های علمی از تونس، ایران و الجزایر به صورت نیمه حضوری برگزار شد و تعدادی از نخبگان فکری و فرهنگی تونس در آن حضور یافتند.
میثم فراهانی، رایزن فرهنگی ایران در تونس طی سخنانی در این نشست اظهار کرد: به دلیل برخورداری قرآن کریم از عمق و معنا و قداست، شرق شناسان در غرب توجه گسترده‌ای به این کتاب آسمانی مبذول داشته‌اند و به آن، به چشم رقیبی که فرهنگ و تمدن آنها را تهدید می‌کند، می‌نگریستند. با این حال، برخی از آنها در برابر قداست قرآن کریم تسلیم شده و روی ترجمه آن کار کردند.
وی افزود: نخستین ترجمه قرآن کریم به زبان لاتین به دست رابرت کیتون (Robert of Ketton) انگلیسی در فاصله زمانی ۱۱۳۶ – ۱۱۵۷ میلادی انجام شد و پس از آن ترجمه‌ها یکی پس از دیگری به زبان‌های مختلف اروپایی مانند انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، هلندی، اسپانیولی، روسی و دیگر زبان‌ها صورت گرفت. فعالیت شرق شناسان در این عرصه، تنها به ترجمه قرآن کریم محدود نشد، بلکه به ابعاد دیگری از قرآن کریم نیز پرداختند که از آن جمله می‌توان به علوم قرآن و تفسیر و مطالعات قرآنی اشاره کرد.
فراهانی تصریح کرد: شخصیت‌های متخصصی در حوزه شرق شناسی ظهور کردند که بیشتر به مکاتب شرق شناسی اروپایی اعم از آلمانی، انگلیسی و فرانسوی و در مواردی نیز به مکاتب دیگر تعلق داشتند که از آن جمله می‌توان به تئودور نولدکه (Theodor Noldke) شرق شناس آلمانی (متوفای ۱۹۳۰ م)، ریچارد بل (Richard Bell)انگلیسی (متوفای ۱۹۵۲ م)، ریجیس بلاچر (Regis Blachere) (متوفای ۱۹۷۳ م) و آرثور جفری (Arthur Jeffery) استرالیایی (متوفای ۱۹۵۹ م) و… اشاره کرد، ضمن اینکه تلاش‌های شرق شناسان در حوزه مطالعه قرآن کریم به مرحله انتشار دایرة المعارف‌های تخصصی از جمله «دایره المعارف قرآن» رسید که در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ توسط مرکز نشر بریل در هلند در شش جلد منتشر شد. همچنین طرح‌های پژوهشی دیگری در این رابطه در دست بررسی قرار دارد که از آن جمله می‌توان به دایره المعارف قرآنی آلمانی (کورپوس کورانیکوم) (Corpus Coranicum) اشاره کرد که تدوین آن در سال ۲۰۰۷ آغاز شد و تا سال ۲۰۲۵ ادامه خواهد داشت.
در ادامه، نورالدین ابو لحیه، استاد دانشگاه الجزایر نیز در سخنانی با عنوان «روش‌های پاسخ به مطالعات شرق‌شناسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی: معرفی و نقد» بیان کرد که پاسخ‌های زیادی به مطالعات شرق شناسی داده شده است و این موضوع، یکی از موضوعات مورد بحث در دو ادبیات عربی و فارسی و یک موضوع پیچیده است. از جمله، مطالعات عمیقی مانند دایره المعارف‌های انگلیسی و دایره المعارف مربوط به قرآن کریم به علاوه مطالعاتی را که در پاسخ به آنها منتشر شده‌اند، شاهد هستیم (از جمله در دو حوزه آلمانی و فرانسوی). برخی از این پاسخ‌ها، از جمله مطالعه دکتر صبحی الصالح در حوزه سخنرانی‌های قرآنی، کامل و همه جانبه هستند.
ابولحیه از مسئله بسیار مهم دیگری در چارچوب ایجاد پیوند میان شرق شناسی و مدرنیسم از جمله آثار و نوشته‌های محمد خلف الله و دیگران سخن گفت و بیان کرد که اینان، اهل قرآن نیستند، اما در مقابل شرق‌شناسی قرآنی، به متخصصانی مانند محمد ارکون، عبدالکریم سروش و امثال این‌‌ها نیاز دارد.
محمد علی میرزایی، عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیه نیز در این نشست سخنرانی و بیان کرد: جهان اسلام امروز شاهد خطر بزرگی در مسئله آموزش دروس اسلامی است و تاکید کرد: شرق شناسی بخش جدایی ناپذیر از نقشه غرب است. غرب به چشم موزه به روش‌های شناختی ما می‌نگرد. آنها از اصراری که ما به میراث خود نشان می‌دهیم، ابراز انزجار می‌کنند.
وی افزود: مطالعات قرآنی تحت تاثیر گسترده روش‌های غربی قرار گرفته است و روحیه سلطه طلبی و غلبه را به خود گرفته است. به عنوان مثال یک شرق‌شناس، نبوت پیامبر اسلام را قبول ندارد، مگر اینکه به عنوان یک تجربه دینی آن را بپذیرد، امری که در گفته‌های شلایر ماخر مشاهده می‌شود.
میرزایی بیان کرد: هدف از مطالعات شرق شناسی قرآنی تسلیم کردن فرهیختگان عرب و مسلمان با استفاده از روش‌های علمی خود و معرفی آن به عنوان بهترین روش در تحلیل و تفسیر است. دشوارترین این روش‌ها آن است که شأن قرآن را از جایگاه خود به عنوان وحی آسمانی به یک کتاب ادبیات یا یک سند تاریخی که باید با ابزارهای هرمنوتیک مدرنیستی خوانده شود، پایین می‌آورد.
در ادامه این نشست، محمد علی مخلبی کارشناس مطالعات قرآنی و استاد دانشگاه در سخنانی با عنوان «داستان پیامبران در شرق‌شناسی معاصر فرانسه» گفت: مطالعات حوزه شرق شناسی مرحله پیش از جنگ‌های صلیبی، تاریخ ۱۹۷۰: تاریخ انجام کشف‌های متعدد در مجموعه قرآنی در یمن که باعث انجام مطالعات غربی متعددی شد و دوره کنونی را شامل می‌شود و دوره کنونی موج جدیدی است که به واسطه انتشار کتاب «قرآن تاریخ‌نگاران» در سال ۲۰۱۹ آغاز شد. این کتاب جزء منابع اسلامی قدیمی به شمار می‌آید که توسط ۲۴ شرق شناس در سه جلد منتشر شده است.
مخلبی ادامه داد: داستان هابیل و قابیل در سوره مائده و داستان داوود پیامبر در سوره صاد توسط دو شرق شناس فرانسوی که متخصص مطالعات قرآنی در بخش ادیان و اسلام شناسی بودند انجام شد که هردو روی نقاط مشترک از جمله اصل ارجاع دادن به قرآن و متن قرآنی اتفاق نظر داشتند.
ثبت دیدگاه