فاطمه فیاض، عضو هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا در گفت‌وگو به تشریح نحوه آموزش مفهوم غدیر به کودکان از منظر تربیتی پرداخت که در ادامه آن را می‌خوانید:
«آموزش مفهوم غدیر یکی از ضروریات دین است که باید به نوعی به کودکان و نوجوانان در همه سنین انتقال پیدا کند. این مفهوم جزو ضروریاتی است که بچه‌ها باید از ابتدا با آن آشنا شوند اما از جایی که اقتضائات کودکی، نوجوانی و جوانی با یکدیگر از جهت رشدی متفاوت است و در هر سنی کودکان و نوجوانان اقتضائات رشدی خاصی را از نظر شناختی، اجتماعی، هیجانی، عاطفی و قدرت معنوی دارند؛ طبیعتاً نمی‌شود همه مفاهیم دینی را در همه دوره‌های سنی به یک شکل به بچه‌ها آموزش داد. آموزش‌ها و برنامه‌ها باید با ظرف وجودی آنها تناسب داشته باشد و ظرف وجودی هر فرد را قدرت فهم، درک و ظرفیت فطری او می‌سازد.
اگر یکسری مفاهیمی که مربوط به دین هستند را زودتر از موعد به کودکان آموزش دهیم که فراتر از فهم و درک آنها باشد می‌تواند باعث ایجاد اثرات منفی شود؛ زیرا کودکان نسبت به چیزی که آن را نمی‌فهمند مقابله می‌کنند و نسبت به آن حس بدی پیدا می‌کنند. مانند اینکه به بچه‌های زیر سن هفت سال فرمول‌های پیچیده ریاضی آموزش داده شود؛ حاصل چنین کاری این است که کودک نسبت به ریاضی دل‌زده می‌شود؛ زیرا آن را نمی‌فهمد و نسبت به آن نگاه منفی پیدا می‌کند. این یک
فاطمه فیاض، عضو هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا در گفت‌وگو با ایکنا به تشریح نحوه آموزش مفهوم غدیر به کودکان از منظر تربیتی پرداخت که در ادامه آن را می‌خوانید:
«آموزش مفهوم غدیر یکی از ضروریات دین است که باید به نوعی به کودکان و نوجوانان در همه سنین انتقال پیدا کند. این مفهوم جزو ضروریاتی است که بچه‌ها باید از ابتدا با آن آشنا شوند اما از جایی که اقتضائات کودکی، نوجوانی و جوانی با یکدیگر از جهت رشدی متفاوت است و در هر سنی کودکان و نوجوانان اقتضائات رشدی خاصی را از نظر شناختی، اجتماعی، هیجانی، عاطفی و قدرت معنوی دارند؛ طبیعتاً نمی‌شود همه مفاهیم دینی را در همه دوره‌های سنی به یک شکل به بچه‌ها آموزش داد. آموزش‌ها و برنامه‌ها باید با ظرف وجودی آنها تناسب داشته باشد و ظرف وجودی هر فرد را قدرت فهم، درک و ظرفیت فطری او می‌سازد.
اگر یکسری مفاهیمی که مربوط به دین هستند را زودتر از موعد به کودکان آموزش دهیم که فراتر از فهم و درک آنها باشد می‌تواند باعث ایجاد اثرات منفی شود؛ زیرا کودکان نسبت به چیزی که آن را نمی‌فهمند مقابله می‌کنند و نسبت به آن حس بدی پیدا می‌کنند. مانند اینکه به بچه‌های زیر سن هفت سال فرمول‌های پیچیده ریاضی آموزش داده شود؛ حاصل چنین کاری این است که کودک نسبت به ریاضی دل‌زده می‌شود؛ زیرا آن را نمی‌فهمد و نسبت به آن نگاه منفی پیدا می‌کند. این یک اصل کلی است که در مورد همه مفاهیم، آموزه‌ها و تربیت دینی باید بنا شود.
شکی وجود ندارد که غدیر از جمله موضوعاتی است که بچه‌ها باید از ابتدا با آن مواجه شوند و نسبت به آن آشنایی پیدا کنند. این سیر باید به تدریج در دوره‌های مختلف گسترده‌تر شود و دامنه وسیع‌تری پیدا کند.
انس با طیبات و خوبی‌ها
در هفت سال اول که بچه‌ها از نظر ویژگی‌ها و توانمندی‌ها در عرصه شناختی هنوز قدرت استدلال، استنتاج و تفکر انتزاعی را ندارند، قاعدتاً نمی‌توان در رابطه با مفهوم ولایتمداری، جانشینی پیامبر و رسالت به شکلی که در سن بزرگسالی صحبت می‌کنیم توضیح دهیم. بنابراین مهم‌ترین اصل در هفت سال اول که در همه موضوعات دینی باید رخ دهد موضوع انس با طیبات و خوبی‌هاست تا نسبت به خوبی‌ها حس مطلوبی داشته باشند.
هرچه بتوانیم در دوره کودکی اول که تا ۷ سالگی است حس و حال خوبی را نسبت به امام علی(ع) و غدیر ایجاد کنیم، یعنی به هدف دست پیدا کردیم و هر چقدر در برنامه‌ها بتوانیم برای بچه‌ها نشاط و شادی ایجاد کنیم تا حال آنها خوب شود و در عین حال به آنها دلالت دهیم که این حال خوب به دلیل عید غدیر و جشن امامت امام علی(ع) است موفق خواهیم بود. در این راستا می‌توان چند روایت کوتاه از امام علی(ع) و پیامبر(ص) به کودکان نیز آموزش داد تا در فضای شادی و نشاطی که دارند این مطالب را حفظ کنند تا بداند که علت برگزاری جشن چیست.
باید با برنامه‌های شادی آفرین که متوجه بچه‌هاست نشان دهیم که عید غدیر روز خاصی است و حال خوب روز عید غدیر برای کودکان ایجاد شود. ایجاد حس و حال خوب در روز عید غدیر برای بچه‌ها کافی است. نباید با آموزش‌های بیش از حد و آموزه‌هایی که مناسب سن کودکان نیست کار را خراب کرد.
برای دوره دوم کودکی که هفت سال دوم گفته می‌شود و دوره‌ای بین کودکی و نوجوانی است و تفکر بچه‌ها فعال‌تر و قدرت فهم و شناخت آنها بیشتر می‌شود و توانایی نوشتن، خواندن و تحلیل پیدا می‌کنند؛ طبیعتاً باید به بیان داستان غدیر، آیات مرتبط با امام علی(ع) و اهل‌بیت(ع) پرداخت و آن را به بچه‌ها آموزش داد.
آموزش‌ها محدود به یک روز نشود
نباید اینگونه باشد که شناخت امام علی(ع) و عید غدیر فقط به روز عید غدیر محدود شود، بلکه باید در تمام طول سال برای بچه‌های دوره دوم و سوم هفت سال، این بحث‌ها را داشته باشیم و امام علی(ع) را به آنها معرفی کنیم تا در روز عید غدیر دانسته‌های آنها فعال شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد آنها با عمق بیشتری شادی می‌کنند زیرا در پشت این شادی شناخت وجود دارد.
نوعاً مراسمی که برگزار می‌شود به صورتی است که به ایجاد شناخت منجر نمی‌شود و حتی برای افراد بزرگسال هم صرفاً بحث شادی و نشاط اهمیت دارد در صورتی که باید برای افراد بزرگسال نیز محتواهای دیگری داشته باشیم و عمیق‌تر و دقیق‌تر کار شود. باید به موضوعاتی مثل غدیر در مبانی اهل سنت، نگاه سایر مسلمانان در رابطه با امام علی(ع)، احادیث مربوط به غدیر، جایگاه ولایت و امامت و نقش آن در زندگی و… پرداخت و تبیین کرد.
تفاوت محتوای فرهنگی کودکان و بزرگسالان
این موضوعات سطح عمیق‌تری از شناخت را می‌طلبد و نباید به بچه‌های ۷ ساله در سطح بزرگسال آموزش دهیم و از طرفی برای افراد بزرگسال در سطح بچه‌های ۷ ساله آموزش و محتواهای فرهنگی داشته باشیم. این اتفاق نشان دهنده ضعف و آسیب‌های حوزه فرهنگی در رابطه با غدیر است. هرچقدر که آموزش‌ها با مخاطب متناسب‌سازی شود، اثرگذاری بیشتری خواهد داشت و در طول زمان نیز نتیجه بهتری خواهیم گرفت.
بنابراین در هفت سال اول باید از طریق راه‌های عاطفی، هیجانی، در هفت سال دوم از طریق تقویت زمینه شناختی، در هفت سال سوم از طریق فعال کردن تعقل و در هفت سال چهارم در حوزه ایمان کار کنیم و در هفت سال پنجم فرد باید به صحنه عمل کشیده شود و مسئولیت‌پذیری اجتماعی داشته باشد و بتواند دیگران را مدیریت کند. هر دوره متفاوت است؛ در دوره نوجوانی با توجه به فعال بودن تفکر نوجوان و مطرح شدن سؤالات و شبهات گوناگون خوب است که براساس ذهن نوجوان مسائل مبتلابهی که مطرح می‌شود را پاسخ دهیم.
آموزش‌های غدیری نباید فقط به روز عید غدیر محدود شود بلکه باید شاهد جلوه آموزش‌های داده شده در روز عید غدیر باشیم. هر چقدر که افراد بیشتری در سال حضور پیدا کنند، جشن برگزار کنند، اطعام کنند، مهمانی بگیرند و شادی کنند به این معناست که در ایجاد شناخت نسبت به اصل غدیر و امام(ع) موفق‌تر بوده‌ایم. عید غدیر روز شادی در بیرون از منزل و روز بروز و اظهار شادی است و نباید در خانه‌ها محدود شود و باید هرکسی که می‌تواند از روز عید غدیر امسال تا سال آینده برای امام علی(ع) کاری انجام دهد.
به مراسم محرم و صفر محدود نشویم
کار فرهنگی در حوزه غدیر برای همه بسیار ضرورت دارد و فرقی ندارد که در چه نقشی قرار گرفته باشیم. غدیر از موضوعاتی است که همه آدم‌ها باید در رابطه با آن احساس وظیفه کنند و کاری برای احساس و ابراز خوشحالی و شناساندن غدیر به دیگران انجام دهند. نباید اینگونه باشد که فقط توجهات به سمت مراسم محرم و صفر باشد و نسبت به بعضی از اعیاد و روزهایی که خیلی مهم هستند مثل روز عید غدیر بی‌تفاوت باشیم. بسیار مهم است که از تجربیات یکدیگر استفاده کنیم و کارها را به سمت مردمی شدن جشن غدیر سوق دهیم.
نباید منتظر بود که کسی جشن برگزار کند؛ بلکه خودمان برای جمع‌های کوچک یا بزرگی که حضور داریم برنامه برگزار کنیم. باید تلاش کنیم تا در این روز ابرازی داشته باشیم تا حالمان عوض شود. نباید اینگونه برخورد کنیم که درجه اهمیت عید غدیر از دیگر اعیاد پایین‌تر است بلکه باید این اولویت را مشخص و به نسل‌های آینده نیز منتقل کنیم. هر چقدر که اقتضائات سنی را در این رابطه در نظر بگیریم موفقیت بیشتری خواهیم داشت.»
اصل کلی است که در مورد همه مفاهیم، آموزه‌ها و تربیت دینی باید بنا شود.
شکی وجود ندارد که غدیر از جمله موضوعاتی است که بچه‌ها باید از ابتدا با آن مواجه شوند و نسبت به آن آشنایی پیدا کنند. این سیر باید به تدریج در دوره‌های مختلف گسترده‌تر شود و دامنه وسیع‌تری پیدا کند.
انس با طیبات و خوبی‌ها
در هفت سال اول که بچه‌ها از نظر ویژگی‌ها و توانمندی‌ها در عرصه شناختی هنوز قدرت استدلال، استنتاج و تفکر انتزاعی را ندارند، قاعدتاً نمی‌توان در رابطه با مفهوم ولایتمداری، جانشینی پیامبر و رسالت به شکلی که در سن بزرگسالی صحبت می‌کنیم توضیح دهیم. بنابراین مهم‌ترین اصل در هفت سال اول که در همه موضوعات دینی باید رخ دهد موضوع انس با طیبات و خوبی‌هاست تا نسبت به خوبی‌ها حس مطلوبی داشته باشند.
هرچه بتوانیم در دوره کودکی اول که تا ۷ سالگی است حس و حال خوبی را نسبت به امام علی(ع) و غدیر ایجاد کنیم، یعنی به هدف دست پیدا کردیم و هر چقدر در برنامه‌ها بتوانیم برای بچه‌ها نشاط و شادی ایجاد کنیم تا حال آنها خوب شود و در عین حال به آنها دلالت دهیم که این حال خوب به دلیل عید غدیر و جشن امامت امام علی(ع) است موفق خواهیم بود. در این راستا می‌توان چند روایت کوتاه از امام علی(ع) و پیامبر(ص) به کودکان نیز آموزش داد تا در فضای شادی و نشاطی که دارند این مطالب را حفظ کنند تا بداند که علت برگزاری جشن چیست.
باید با برنامه‌های شادی آفرین که متوجه بچه‌هاست نشان دهیم که عید غدیر روز خاصی است و حال خوب روز عید غدیر برای کودکان ایجاد شود. ایجاد حس و حال خوب در روز عید غدیر برای بچه‌ها کافی است. نباید با آموزش‌های بیش از حد و آموزه‌هایی که مناسب سن کودکان نیست کار را خراب کرد.
برای دوره دوم کودکی که هفت سال دوم گفته می‌شود و دوره‌ای بین کودکی و نوجوانی است و تفکر بچه‌ها فعال‌تر و قدرت فهم و شناخت آنها بیشتر می‌شود و توانایی نوشتن، خواندن و تحلیل پیدا می‌کنند؛ طبیعتاً باید به بیان داستان غدیر، آیات مرتبط با امام علی(ع) و اهل‌بیت(ع) پرداخت و آن را به بچه‌ها آموزش داد.
آموزش‌ها محدود به یک روز نشود
نباید اینگونه باشد که شناخت امام علی(ع) و عید غدیر فقط به روز عید غدیر محدود شود، بلکه باید در تمام طول سال برای بچه‌های دوره دوم و سوم هفت سال، این بحث‌ها را داشته باشیم و امام علی(ع) را به آنها معرفی کنیم تا در روز عید غدیر دانسته‌های آنها فعال شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد آنها با عمق بیشتری شادی می‌کنند زیرا در پشت این شادی شناخت وجود دارد.
نوعاً مراسمی که برگزار می‌شود به صورتی است که به ایجاد شناخت منجر نمی‌شود و حتی برای افراد بزرگسال هم صرفاً بحث شادی و نشاط اهمیت دارد در صورتی که باید برای افراد بزرگسال نیز محتواهای دیگری داشته باشیم و عمیق‌تر و دقیق‌تر کار شود. باید به موضوعاتی مثل غدیر در مبانی اهل سنت، نگاه سایر مسلمانان در رابطه با امام علی(ع)، احادیث مربوط به غدیر، جایگاه ولایت و امامت و نقش آن در زندگی و… پرداخت و تبیین کرد.
تفاوت محتوای فرهنگی کودکان و بزرگسالان
این موضوعات سطح عمیق‌تری از شناخت را می‌طلبد و نباید به بچه‌های ۷ ساله در سطح بزرگسال آموزش دهیم و از طرفی برای افراد بزرگسال در سطح بچه‌های ۷ ساله آموزش و محتواهای فرهنگی داشته باشیم. این اتفاق نشان دهنده ضعف و آسیب‌های حوزه فرهنگی در رابطه با غدیر است. هرچقدر که آموزش‌ها با مخاطب متناسب‌سازی شود، اثرگذاری بیشتری خواهد داشت و در طول زمان نیز نتیجه بهتری خواهیم گرفت.
بنابراین در هفت سال اول باید از طریق راه‌های عاطفی، هیجانی، در هفت سال دوم از طریق تقویت زمینه شناختی، در هفت سال سوم از طریق فعال کردن تعقل و در هفت سال چهارم در حوزه ایمان کار کنیم و در هفت سال پنجم فرد باید به صحنه عمل کشیده شود و مسئولیت‌پذیری اجتماعی داشته باشد و بتواند دیگران را مدیریت کند. هر دوره متفاوت است؛ در دوره نوجوانی با توجه به فعال بودن تفکر نوجوان و مطرح شدن سؤالات و شبهات گوناگون خوب است که براساس ذهن نوجوان مسائل مبتلابهی که مطرح می‌شود را پاسخ دهیم.
آموزش‌های غدیری نباید فقط به روز عید غدیر محدود شود بلکه باید شاهد جلوه آموزش‌های داده شده در روز عید غدیر باشیم. هر چقدر که افراد بیشتری در سال حضور پیدا کنند، جشن برگزار کنند، اطعام کنند، مهمانی بگیرند و شادی کنند به این معناست که در ایجاد شناخت نسبت به اصل غدیر و امام(ع) موفق‌تر بوده‌ایم. عید غدیر روز شادی در بیرون از منزل و روز بروز و اظهار شادی است و نباید در خانه‌ها محدود شود و باید هرکسی که می‌تواند از روز عید غدیر امسال تا سال آینده برای امام علی(ع) کاری انجام دهد.
به مراسم محرم و صفر محدود نشویم
کار فرهنگی در حوزه غدیر برای همه بسیار ضرورت دارد و فرقی ندارد که در چه نقشی قرار گرفته باشیم. غدیر از موضوعاتی است که همه آدم‌ها باید در رابطه با آن احساس وظیفه کنند و کاری برای احساس و ابراز خوشحالی و شناساندن غدیر به دیگران انجام دهند. نباید اینگونه باشد که فقط توجهات به سمت مراسم محرم و صفر باشد و نسبت به بعضی از اعیاد و روزهایی که خیلی مهم هستند مثل روز عید غدیر بی‌تفاوت باشیم. بسیار مهم است که از تجربیات یکدیگر استفاده کنیم و کارها را به سمت مردمی شدن جشن غدیر سوق دهیم.
نباید منتظر بود که کسی جشن برگزار کند؛ بلکه خودمان برای جمع‌های کوچک یا بزرگی که حضور داریم برنامه برگزار کنیم. باید تلاش کنیم تا در این روز ابرازی داشته باشیم تا حالمان عوض شود. نباید اینگونه برخورد کنیم که درجه اهمیت عید غدیر از دیگر اعیاد پایین‌تر است بلکه باید این اولویت را مشخص و به نسل‌های آینده نیز منتقل کنیم. هر چقدر که اقتضائات سنی را در این رابطه در نظر بگیریم موفقیت بیشتری خواهیم داشت.»
ثبت دیدگاه