حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی واعظ جوادی، رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء در مراسم افتتاحیه همایش «حکمت متعالیه» که از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه برگزار شد با بیان اینکه برای رسیدن به دولت جامع سیاسی باید فلسفه‌ای ایجاد شود و بعد به سمت حرکات عینی در جامعه حرکت شود، گفت: تعبیر آیت‌الله جوادی آملی این است که هدف و غایت درست سیاسی است این است که جامعه از ظلم به عدل، ضلالت به هدایت و از انحرافات نجات یافته و به سمت صحیحی برود.
وی افزود: هرگز نمی‌توانیم تصور کنیم که بعد از ۴۰ سال از انقلاب و با این همه ایثار وجانفشانی و مجاهدت در چنین نقطه‌ای قرار داشته باشیم و هرگز چنین تصوری وجود نداشت که با این همه زحمت و تلاش و مجاهدت وضع امروز را داشته باشیم بنابراین باید آسیب‌شناسی جدی صورت بگیرد که چرا بعد از ۴۰ سال در اینجا قرار داریم.
حکمت متعالیه و جامعه‌سازی
جوادی آملی بیان کرد: در اندیشه حکمت متعالیه و شخص صدرا مسئله سیاست متعالیه بسیار روشن است و نیازمند استخراج و استنطاق نیست؛ ایشان کاملا در نظرات و مواضعش این را نشان داد و اراده کرده که این حکمت به این سمت می‌رود که مسیر اسلامی را برای جامعه بسازد. بستر حکمت متعالیه بستر جامعی است که می‌توان آن را جامع حکمت عملی و نظری بدانیم.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء گفت: ملاصدرا در اسفار اربعه به گونه‌ای بحث کرده که حکمت نظری و عملی را تحت پوشش قرار می‌دهد؛ البته حکمت نظری، حکمت عملی را پایه‌ریزی می‌کند؛ بنابراین اگر حکمت سیاسی دارای پشتوانه نبوت و ولایت نباشد قطعا نمی‌تواند حکمت عملی ارزشمندی را به بار بیاورد. آن حکمت عملی که به پشتوانه حکمت نظری به میدان می‌آید آن وقت سیاست معتبری می‌سازد.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: سیاست منهای حکمت نظری ماخوذ از نبوت و ولایت، به تعبیر آیت‌الله جوادی آملی، مثله است و نمی‌تواند جامعه را به غایت حقیقی خود برساند، برخی به سیاست، غایت‌گرایانه می‌اندیشمند ولی اگر این غایت به غایت اصلی نرسد، غایت نیست؛ اینکه انسان‌ها سودگرا و منفعت‌گرا باشند دفن انسان در حد طبیعت است ولی سیاست متعالیه دنبال این است که جامعه اسلامی را نورانی و روشن کند.
جوادی آملی ادامه داد: در اندیشه ملاصدرا به دو نکته اساسی تاکید شده است؛ محور اول، اینکه شریعت خوب شناخته شود و به دست این و آن نیفتد، جریان شریعت برای سیاست همانند نبوت برای شریعت است و اگر سیاست بدون شریعت باشد مانند جسدی است که روح ندارد. این بحث بر این نکته دارد که نباید اجازه داد شریعت به نفع سیاست مصادره و فهم نادرستی از دین به جامعه منتقل شود. اینکه حضرت علی(ع) فرمودند: ان هذا الدین کان اسیرا فی ایدی الاشرار؛ می‌توان شریعتی که به این حد از ارزش و دارای قوام الهی است به دست بشر برسد ولی او آن را وارونه و مغلوبه کند.
وارونه‌سازی شریعت؛ آفت حکومت‌های دینی
وی افزود: یکی از مسائلی که در حکومت‌های دینی، آسیب بزرگ است، وارونه کردن شریعت است؛ در عصر امویان، عباسیان و حتی یهودیان و مسیحیان و … وقتی به قدرت رسیدند اول دین را وارونه نشان دادند؛ دین به ظاهر همین است ولی «الا ترون ان الحق لا یعمل به …:؛ چیزی که امام حسین(ع) را به صحنه آورد این بیان است؛ در نظام سیاسی که پرده‌ای از دین آویخته شده باشد ولی به حق عمل و از باطل نهی نشود چه شریعتی است؟ شریعت اصولی مانند عدالت، آزادی، استقلال و توحید و … را دارد که خدشه‌ناپذیر است.
جوادی آملی گفت: کسانی مانند علامه طباطبایی نظرشان این بود که باید جامعه را به حدی با دین آشنا کرد که مردم فریب نخورند و غیر دین به جای دین به آنان معرفی نشود؛ آسیب حکومت‌های دینی مصادره شدن دین است و آسیب‌شناسی فیلسوفان دین راه را باز می‌کند تا نظام آسیب نبیند؛ یعنی اگر ما جنبه‌های اثباتی را می‌گوییم آسیب‌ها را هم بگوییم. آنچه سبب می‌شود نظام اسلامی از چارچوب دربیاید آن است که ظاهر اسلامی ولی روح آن اسلامی نیست.
استاد حوزه علمیه اضافه کرد: اگر دین اینقدر آسیب‌پذیر است که مولای ما امیرالمؤمنین(ع) بفرمایند اسیر دست اشرار است، جامعه‌ای هم که این دین را دارد هم اسیر است؛ اگر دین اسیر بود جامعه دینی هم اسیر افکار و برنامه‌ریزی اشرار هستند.
وی با بیان اینکه محور دیگر که در اندیشه ملاصدرا مورد توجه است، مردم هستند، گفت: من از والدم این سؤال را پرسیدم که چرا امروز قوت و صلابتی را که از نظام اسلامی سراغ داریم در اختیار نیست؟ آیا دولت باید کاری بکند؟ قانون اساسی آمد و استقلال قوا را تثبیت و ارزش‌هایی را به میدان آورد؛ ایشان فرمودند: اسلام از جامعه یک توقع فوق‌العاده دارد البته نه توقعی که انجام نشود. دین جامعه اسلامی را برترین جامعه می‌داند به واسطه آن که اهل امر به معروف و نهی از منکر هستند، (کنتم خیر امة اخرجت للناس …) این چنین امتی، شهید بر جوامع دیگر هستند و جوامع دیگر باید از آنان درس بگیرند؛ جامعه اسلامی امت وسط است. چنین جامعه‌ای باید وجود داشته باشد.
وی افزود: ما مردم را باد می‌کنیم ولی این مردم باید چه ویژگی داشته باشند؟ آیا این مردم به حقوق و تکالیف خود آشنا هستند؟ براساس این تکالیف، جامعه رشد می‌کند، بخشی از جامعه نخبگان هستند ولی آیا این نخبگان که براساس قرآن کریم ولایت آگاهی‌بخشی و امر به معروف و نهی از منکر(بعضهم اولیاء بعض) را دارند رسالت خود را انجام می‌دهند؟ ما معروف و منکر را در غیبت نکردن و تهمت نزدن خلاصه کرده‌ایم ولی نخبگان هم حقوق و هم تکالیف جامعه را باید بازگو کنند. یکی از ضعف‌هایی که امروز با وجود تلاش برخی نخبگان کمرنگ است همین مسئله است.
اجازه مصادره مردم را ندهیم
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء با بیان اینکه یک جامعه کم سواد و بی سواد و سطحی، نمی‌تواند حریت و استقلال داشته باشد و نظامات بین‌المللی خود را ارائه دهد، اظهار کرد: الان ما در پیمان‌هایی که می‌بندیم در چه سطحی حضور داریم و نخگان حقوقی ما در چه سطحی می‌اندیشند؟ آیا نگرش‌های عمیق حقوقی برای دفاع از کشور رخ می‌دهد؟ آیا قراردادی که بتواند مایه افتخار مردم شود فراهم است؟ نمی‌شود در پستوها حرفی زده شود ولی در سطح جامعه از آن خبری نباشد.
وی تاکید کرد: همانطور که باید از شریعت دفاع کنیم در باب مردم هم همین است؛ اجازه نباید بدهیم مردم هم مصادره شوند، انتخابات و کرسی‌ها و جایگاه‌ها مصارده می‌شوند و براساس انتخاب تلقی می‌شوند. باید آسیب‌شناسی کنیم که چرا چنین جایگاه‌هایی در نظام سیاسی دید شده ولی کارآمد نیست و وظایف و رسالت حقوقی وقانونی خود را نمی‌تواند انجام دهد. آیا الان نظام سیاسی اسلامی و دولت اسلامی مبتنی بر آموزه‌های دینی داریم؟
جوادی آملی بیان کرد: زمانی تکالیف را برجسته کرده بودیم و الان حقوق و انتظارات را برجسته می‌کنیم و جامعه‌ای که تکلیف‌گرا نباشد و حقوق خود را نشناسد نمی‌تواند ارزش‌گرا باشد؛ قرآن فرمود است که اگر مردم چشمشان را در راه دیدن حق و گوششان را در راه شنیدن حق باز نکنند از حریم حق و انسانیت بیرون فته‌اند.
وی تاکید کرد: ما بالاتر از حکمت سیاسی متعالیه چیزی نداریم و اگر هست امام زمان(عج) باید تشریف بیاورند اجرا کنند و ذیل این عنوان باید تلاش و تحقیق صورت بگیرد؛ جنبه‌های اثباتی را بگوییم و جنبه‌های سلبی را هم مورد غفلت قرار ندهیم؛ البته این گسستی که بین نظام و این اندیشه‌ها و تالیفات وجود دارد اجازه نمیدهد این اندیشه‌ها مورد توجه قرار بگیرد و این آزاردهنده و به ضرر نظام اسلامی است.
انتهای پیام
ثبت دیدگاه