شاید بسیاری از والدین یا مروجان فعالیت‌های قرآنی، تفاوت «مدارس تخصصی قرآن» و «مدارس قرآنی» را ندادند و به اشتباه فکر کنند که این دو یکی است و مراد همان مراکزی‌اند که سال‌ها پیش به دستور حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر اسبق آموزش و پرورش، برای راه‌اندازی مدارس قرآن، تابلوی مدرسه قرآنی بر سر در ۱۰ هزار مدرسه نصب شد تا با بهره‌مندی از شیفت بعدازظهر مدارس، قدمی در کشف استعدادهای قرآنی برداشته شود و اگر بگوییم که عمر این مدارس به سه تا پنج ترم خلاصه شد، اغراق نیست.
عمر این مدارس قرآنی که بدون تصویب در شورای عالی آموزش و پرورش و فی‌البداهه و با تصمیمی عجولانه راه‌اندازی شد، دیری نپایید و به دلایلی چون نبود توان مالی برای پرداخت هزینه جاری مربیان، باقی گذاشتن هزینه‌های مازاد بر دوش آموزش و پرورش، کمبود معلمان و مربیان قرآن، نبود کتاب‌ها و نرم‌افزارهای آموزشی مورد نیاز و نیز فقدان برنامه و روش‌های آموزشی درست در مدارس قرآن موجب شد که چراغ این مدارس یکی پس از دیگری خاموش شود.
این موضوعی بود که طی اردیبهشت ۱۳۹۴ محمدرضا مسیب‌زاده، مدیرکل وقت قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش، بر آن صحه گذاشت و گفت: «به دلیل عدم فراهم بودن زیرساخت‌ها، خروجی ۱۰ هزار مدرسه قرآن در همان سه ترم آموزشی نیز خروجی قابل قبولی نبود و تحول خاصی در وضعیت قرآنی دانش‌آموزان ایجاد نشد.» همچنین، میکائیل باقری، مدیرکل قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش، در آذر ۱۴۰۰ طی نشست خبری به مناسبت هفته بزرگداشت قرآن، عترت و نماز در مدارس سراسر کشور در پاسخ به سؤال خبرنگار ایکنا به آن تصریح کرد.
وی در این نشست درباره دستورالعمل تأسیس مدارس تخصصی قرآن(مصوب شورای عالی آموزش و پرورش) مندرج در صفحات ۶۵ تا ۷۲ کتاب ندای رحمت و اینکه آیا این مدارس همان مدارس قرآنی است که طی سال‌‌های ۹۰-۹۱ به صورت دوره‌ای فعالیت خود را آغاز کردند و سپس تعطیل شدند، گفت: در گذشته مدارس قرآنی وجود داشت و در حال حاضر مدارس قرآن فعالیت می‌کنند که در آنها آموزش عمومی قرآن در راستای تحقق اهداف مورد نظر انجام می‌شود.
باقری تأکید کرد: اگر مراد از مدارس قرآنی، همان ۱۰ هزار مدرسه قرآنی مد نظر است، آنها پس از پنج ترم فعالیت به دلیل فقدان تأمین اعتبار تعطیل شدند، اما مدارس قرآن که در شروع کار اعلام کردند هر استان می‌تواند چهار تا دو مدرسه دخترانه و دو پسرانه داشته باشد)، براساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش تأسیس شده است و در برخی استانها صددرصد فعال و در برخی نیمه‌فعال هستند.
میکائیل باقری به درستی اشاره کرد و فعالیت آنها براساس نحوه راه‌اندازی مدارس تخصصی قرآن و طبق مصوبه ۸۶۱امین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش در دوم خرداد ۱۳۹۱ است و این دستورالعمل اواخر خرداد همان سال به ادارات کل آموزش و پرورش سراسر کشور ابلاغ شد. این موضوع در صفحه ۶۸ کتاب «ندای رحمت»، که دربردارنده شیوه‌نامه فعالیت‌های اداره‌کل قرآن، عترت و نماز وزارتخانه است، بیان و نیز در فصل «فعالیت‌های حوزه قرآن» درباره «آیین‌نامه نحوه راه‌اندازی مدارس قرآن و معلمان درس قرآن» به طور شفاف نکاتی مطرح شده است. پی دی اف دریافت کامل کتاب «ندای رحمت»
مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش ضمن تأکید بر موارد پاسخ داده شده در نشست مذکور، در گفت‌وگو با ایکنا گفت: حدود هزار و ۲۰۰ مدرسه در قالب مدارس تخصصی قرآن در استان‌های کشور فعالیت می‌کنند که در استان‌هایی چون قم و مرکزی به صورت کامل فعال هستند و در برخی استانها میزان فعالیتشان کمرنگ‌تر شده است و قصد داریم به منظور فعال‌تر شدن آنها اقداماتی را انجام دهیم.
باقری با اشاره به اینکه به دنبال تغییر رویکرد این مدارس هستیم و پیش‌نویس‌هایی تهیه شده است که پس از تصویب اطلاع‌رسانی خواهد شد، درباره چرایی نبود کتاب‌های مورد نیاز آنان گفت: طبق شیوه‌نامه، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی با همکاری معاونت پرورشی موظف به انجام این کار است و یک سال نیز این امر برای سه پایه نخست ابتدایی انجام شد و برای سایر پایه‌ها انجام نشده است.
وی با تأکید بر اینکه چندبار با سازمان پژوهش مکاتبه شد، اما محقق نشد، اظهار کرد: شاید یکی از دلایل این باشد که شیوه‌نامه، الزامات دیگری را برای این مدارس قائل شده بود که چون انجام نشد، آنها نیز پیگیر نشدند و این مکاتبات موجود است. در کنار فعالیت مدارس تخصصی قرآن، ۷۵۰ مرکز دارالقرآن الکریم در استانها با بودجه و نیروی انسانی مشخص(معلمان استخدام آموزش و پرورش) به منظور کشف استعدادهای قرآنی مشغول کارند که فعالیت آنها همواره پایش می‌شود.
با توجه به آنچه در تبصره نخست ماده اول آیین‌نامه راه‌اندازی مدارس قرآن آمده که بدین شرح است: «مدارس دولتی و غیردولتی در تمام دوره‌های تحصیلی، با اولویت دوره ابتدایی، می‌توانند با رعایت مفاد این آیین‌نامه و براساس دستورالعملی که وزارت آموزش و پرورش تدوین و ابلاغ می‌کند نسبت به اجرای این مصوبه اقدام کنند.»
به سراغ رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، رفتیم. وی طی گفت‌وگو با ایکنا ضمن ابراز بی‌‌اطلاعی از این مدارس، گفت: فعالیت کمّ و کیف این مدارس تحت نظارت معاونت پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش است و اگر درباره شیوه‌نامه سؤالی دارید، باید از شورای عالی این وزارتخانه بپرسید.
برای دریافت پاسخ درباره شیوه‌نامه مدارس قرآن به سراغ حسین ریاحی‌نژاد، معاون دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، رفتیم. وی طی گفت‌وگویی کوتاه گفت: این شورا تنها آیین‌نامه و دستورالعمل تأسیس مدرسه قرآنی را در اوایل سال ۹۱ تصویب کرد و پیگیری رویکرد این مدارس برعهده معاونت پرورشی و فرهنگی است.
ریاحی‌نژاد در پاسخ به این سؤال که آیا این شورا نباید پیگیر اجرای این مصوبه و نحوه اجرایش باشد، اظهار کرد: ارزیابی و تألیفات آن با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی و با همکاری معاونت پرورشی است.
به گزارش ایکنا، برای جمع‌آوری اطلاعات بیشتر از وضعیت فعلی این مدارس با تعدادی از مدیران این مدارس گفت‌وگو داشتیم که در ادامه می‌خوانید؛
مدرسه قرآنی امام علی(ع) قم در ۵۵ متری عمار یاسر، کوچه ۳۴ واقع است و از جمله مدارسی محسوب می‌شود که برای دانش‌آموزان دوره اول و دوم (پایه اول تا ششم) ابتدایی فعالیت می‌کند. رضا سلیمی، با سابقه ۲۵ ساله در آموزش و پرورش، مدیر این مجموعه است. وی با اشاره به اینکه گاه شاهد فعالیت مدارس قرآن در مقطع متوسطه اول(پایه‌های هفتم، هشتم و نهم) در استان‌های مختلف هستیم، درباره برنامه آموزشی این مرکز گفت: این مدرسه هر روز یک زنگ اضافه با محتوای مباحث قرآنی دارد که شامل آموزش روخوانی، حفظ موضوعی و نیز حفظ ترتیبی ویژه دانش‌آموزانی است که در زمینه حفظ، ویژه کار کرد‌ه‌اند و اجزائی را حفظ هستند و حفظشان مستمر و براساس استعدادشان است.
سلیمی اضافه کرد: همچنین از دیگر برنامه‌ها، اجرای یک زنگ متفاوت برای دانش‌آموزان با موضوع «حیات طیبه» است که طی آن سبک زندگی اسلامی و احکام عملی به صورت کارگاهی آموزش داده می‌شود. در حال حاضر این مدارس از تألیفات ویژه‌ای استفاده نمی‌کنند، اما یک سال سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی کتابی را با عنوان «آموزش قرآن ویژه مدارس قرآنی» تهیه و تألیف کرد.
سلیمی درباره میزان تخصص معلمان و آموزگاران پایه در بحث قرآنی اظهار کرد: در بحث آیین‌نامه و دستورالعمل مدارس قرآنی تأکید شده است که معلمان، تخصص قرآنی داشته باشند یا اینگونه افراد متخصص با اولویت، در مدارس قرآنی جذب شوند، اما اجراشدنی نیست. باید نیروی خوب قرآنی در این مدارس حضور یابد. هنگامی که مدرسه عنوان «قرآنی» دارد، والدین نیز توقع دارند، اما عملا این اتفاق نمی‌افتد و ما برای اینکه این موضوع را جبران کنیم، حتما تأکید بر معلمان متخصص داریم و اگر نه طی همکاری که با اداره کل اوقاف و امور خیریه استان یا مشارکت با طرح امین حوزه علمیه قم، از نیروهای قرآنی برای این زنگ اضافی استفاده می‌کنیم.
وی درباره میزان اثرگذاری مدارس قرآن در کشف استعدادها گفت: زمانی که شیوه‌نامه‌ها به درستی انجام شود، مؤثر است، یعنی حضور معلم خوب، بهره‌مندی از امکانات خوب و … . مدرسه قرآنی امام علی(ع) با مدرسه عادی تفاوتی ندارد. در شیوه‌نامه نوشته شده است که در کنار معاون پرورشی، از یک مربی قرآن استفاده شود، امری که اجرا نمی‌شود. تمامی این موارد باید در کنار یکدیگر قرار گیرند، اما موانع زیاد است.
دبستان قرآنی فرهیختگان با پذیرش دانش‌آموزان دوره اول و دوم ابتدایی از دیگر مدارس قرآن استان قم است که در پردیسان واقع شده است. مجید مغازه‌ای، مدیر این مدرسه گفت: دبستان قرآنی فرهیختگان به صورت هیئت امنایی اداره می‌شود و در کنار آموزش مصوبات مقطع ابتدایی، قرآن نیز آموزش داده می‌شود.
وی با اشاره به اینکه یک دوره کتاب‌های آموزشی برای سه پایه اول تا سوم از سوی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تألیف و از آن بهره‌برداری شد، ادامه داد: مباحث این کتاب با کتاب‌های آموزش قرآن مدارس متفاوت بود، زیرا با محوریت حفظ قرآن و همراه با بازی، گفت‌وگو و پژوهش قرآنی آموزش داده می‌شد. حتی طی سه ماه گذشته با معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برای تألیف این کتاب‌ها مکاتبه کردم.
مغازه‌ای با تأکید بر اینکه هدف اصلی راه‌اندازی این مدارس مقدس بوده است، ادامه داد: والدین علاقه‌مند به شناسایی استعداد قرآنی فرزندانشان می‌توانستند به این مدارس مراجعه کنند، اما رویکرد مدیران موجب شد که این هدف محقق نشود.
وی با اشاره به اینکه نیاز دیگر این مدارس به‌کارگیری معلمان قرآن است، اظهار کرد: دستورالعمل بر استفاده از معلمان متخصص قرآنی تأکید کرده، اما در شرایط فعلی به جای جبران کمبود(آموزگار پایه متخصص) از افراد عضو طرح امین حوزه‌های علمیه استفاده می‌شود. باید آموزش و پرورش اجازه جذب نیروهای متخصص را بدهد تا با خیال راحت آنها را شناسایی و جذب کنیم.
وی همچنین به کمترین حمایت مالی از این مدارس اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه مدارس هیئت امنایی اداره می‌شوند باید هزینه برق، گاز و آب را تأمین کنند و سرانه‌ای به این مدارس تعلق نمی‌گیرد.
به تازگی ریاست سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش تغییر کرده است و علی لطیفی به عنوان معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی انتخاب شد که با پیگیری از یکی از کارشناسان این سازمان درباره وضعیت تألیفات مدارس تخصصی قرآن دریافتیم: «نامه این مدیر مدرسه در کش و قوس جابه‌جایی‌ها سرانجام نامعلومی داشته است و اشراف رئیس جدید زمان‌بر خواهد بود».
تعداد این مدارس در کشور محدود است و همین تعداد محدود نیز توجه بیشتری را نیاز دارند. همکاری بیش از پیش ادارات آموزش و پرورش سراسر کشور با مدارس تخصصی قرآن، جذب معلمان متخصص، تألیف کتب مورد نیاز و تعامل بخش‌های مختلف وزارت آموزش و پرورش، امکان کشف استعدادهای قرآنی و توسعه آموزش عمومی قرآن را فراهم می‌آورد.
ایکنا آماده شنیدن راهکارهای توسعه کمی و ارتقای مدارس قرآنی است.
ثبت دیدگاه