در آستانه روز دانشجو قرار داریم و روشن است که دانشجویان و دانشگاهیان نقش مهمی در توسعه علمی کشورها دارند. به همین بهانه به سراغ یکی از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی رفتیم تا با او درباره این موضوع گفت‌وگو کنیم.
علی انتظاری؛ رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی به بیان نکاتی درباره جایگاه و وظایف دانشجویان در توسعه علمی کشور پرداخت و گفت: همه بخش‌های نهاد دانشگاهی کشور، مخصوصا دانشجویان در توسعه علمی نقش دارند چون پویا و خلاق بوده و اسیر نهادمندی‌های دانشگاهی نیستند لذا از فرصت بسیار خوبی برای ایفای نقش در این زمینه برخوردارند و با توجه به نیازهای کشور باید دانش و مهارت‌های لازم را کسب کنند. دانشجو به عنوانی کسی که مسئول است و بصیرت لازم را دارد باید به جست‌وجوی نیازهای کشور بپردازد چراکه تفاوت دانشجو و دانش‌آموز در این است که دانش‌آموز در معرض آموزه‌های معلم قرار می‌گیرد ولی دانشجو، خودش در پی دانش می‌رود و نباید صرفاً در چهارچوب برنامه‌های آموزشی کلاس حرکت کند و حتی می‌تواند با توجه به شناخت و تسلطی که از منابع علمی پیدا می‌کند برنامه‌های آموزشی را به چالش بکشد.
لزوم مهارت‌افزایی دانشجویان
وی افزود: اگر تسلط علمی دانشجو، بر پایه بصیرت نسبت به فضای دانشگاهی باشد در حوزه‌های مختلف می‌تواند نقش‌آفرینی خاص خود را داشته باشند مخصوصا در زمینه علوم انسانی نیازمند دانشجویانی هستیم که این درک را داشته باشند که بدانند بسیاری از پاردایم‌ها، گفتمان‌ها و دکترین‌ها، مبنای ایدئولوژیک و جهان‌بینی خاص خود را دارند و ما نباید نسبت به آنچه به ما آموزش داده می‌شود صرفا منفعل باشیم بلکه باید با نگاه نقادانه نسبت به آنها برخورد کنیم. این برخورد نقادانه نیازمند داشتن دانش و بینش کافی نسبت به موضوع است.
انتظاری ادامه داد: ممکن است اساتید در بسیاری از مواقع به دلیل عادت کردن به یک برنامه علمی، خودشان را در موضع نقد قرار ندهند ولی دانشجویان می‌توانند بسیار پویا و خلاق، نسبت به این موضوع وسواس داشته باشند و بسیاری از نظریات و گفتمان‌ها را مورد نقد قرار دهند. همچنین دانشجو باید توجه داشته باشد که در آینده قرار است وارد عرصه‌ای از حیات جمعی شود و باید نقشی را در جامعه ایفا کند و برای ایفای این نقش نیازمند دانش و مهارت است و اگر چنین مهارتی را در کلاس درس کسب نمی‌کند نسبت به این وضعیت معترض و حساس باشد و خودش برای یادگیری تلاش کند. یکی از خصوصیاتی که دانشجویان اوایل انقلاب داشتند این بود که به میزان زیادی نسبت به مسائل مطروحه در کلاس درس حساس بودند و از استاد می‌خواستند که آموزه‌های خود را عمیق‌تر کنند. چون امروزه دوره‌ای است که مدرک دیگر نیازی را جواب نمی‌دهد بلکه سازمان‌ها و دستگاه‌ها نیازمند نیروهای با دانش و ماهر هستند؛ مخصوصا اینکه در دوره‌ای هستیم که گروه‌های دانش‌بنیان در حال شکل‌گیری هستند که این گروه‌ها کسانی را می‌‌خواهند که نگاهی همه‌جانبه داشته و مشکلی را از جامعه حل کنند.
نقش دانشجویان در تمدن‌سازی
رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی درباره نقش دانشجویان در تمدن‌سازی بیان کرد: مسلماً دانشجو نقش مهمی در تمدن‌سازی دارد اما مشروط بر اینکه بداند در کجای تاریخ قرار گرفته است. دانشجوی ما باید در نظر داشته باشد که الان پیکربندی جهان به سرعت در حال تغییر است و رخدادهایی که در منطقه شاهد آن هستیم و قدرت‌یابی کشور ما در منطقه غرب آسیا و نقشی که در جهان ایفا می‌کند؛ همگی گواهی می‌‌دهد بر اینکه نظام اجتماعی و سیاسی جهان در حال تغییر است و نباید نسبت به این وضعیت بی‌توجه باشیم بلکه باید برای رسالت‌های آینده خودمان آماده شویم. البته برای این امر نیازمند آن هستیم که نسبت به ذخایر تمدنی خودمان آگاه باشیم.
انتظاری افزود: دانشجو در هر رشته‌ای باید تاریخ کشور خود را به خوبی بداند و این تاریخ هم فقط تاریخ سیاسی و تاریخ پادشاهان نیست بلکه ما دارای تاریخ علمی، هنری، فرهنگی و به طور کلی تاریخ تمدنی هستیم که دانشجو باید نسبت به آنها اشراف داشته باشد. کتب متعددی هم در این زمینه وجود دارد و ای کاش برنامه‌های دروس عمومی ما در دانشگاه‌ها، این موارد را پوشش می‌دادند اما متأسفانه دروس عمومی ما کفایت لازم را ندارند و بسیاری از مشکلات ما به دلیل ضعف این دروس عمومی هستند. آن چیزی که در تحول جهان آینده اهمیت دارد آلترناتیوهایی است که ما برای حوزه‌های فرهنگ، اقتصاد و سیاست به جهان عرضه می‌کنیم. توانایی تمدن‌سازی بدین معنی است که ما بتوانیم در فرآیند جدید پیکربندی جهان، الگوهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی که برگرفته از ذخایر تمدنی ماست و با توجه به شرایط کنونی امکان احیا و روزآمدسازی را دارند به جهان عرضه کنیم.
وی با اشاره به مراسم پیاده‌روی اربعین ادامه داد: پیاده‌روی اربعین یکی از ذخایر تمدنی جهان اسلام است که از طریق فراملی شدن اهمیت بسیاری پیدا کرده و بستری فراهم شده که از کنار آن، سبک زندگی اسلامی برای جهانیان ارائه شده است. به همین نسبت در حوزه‌های سیاسی نیز مردم‌سالاری دینی و ولایت فقیه را دارا هستیم که آلترناتیوهایی برای حکمرانی در سراسر جهان هستند که باید نسبت به معرفی آنها اهتمام داشته باشیم. در حوزه‌های دیگر نیز دارای ذخایر تمدنی زیادی هستیم که دانشجویان باید با توجه به رشته خودشان این ذخایر تمدنی را بشناسند. مثلاً یکی از برجسته‌ترین دوره‌های تاریخی تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری است و بسیاری از دانشمندان ما مربوط به آن ایام هستند که باید اینها را شناخت حتی اگر در برنامه‌های درسی آنها هم نباشد چراکه معتقدم دانشجویی که قرن چهارم را نمی‌‌شناسند نمی‌‌تواند ادعای تمدن‌سازی داشته باشد. این نکته درباره اساتید هم صادق است.
اهمیت روشنگری دانشجویان در مسائل روز جامعه
انتظاری درباره نقش دانشجویان در روشنگری درباره مسائل مهم و روز جامعه گفت: دانشجو یکی از بهترین واسطه‌ها برای ارتباط بین دانشگاه با مردم است چون هم می‌تواند با خانواده‌ها ارتباط برقرار کند و هم اینکه در عرصه اجتماعی حضور دارد لذا می‌تواند نقش روشنگرانه داشته باشد و از دانش برای حل مسائل جامعه بهره بگیرد و آنها را با آخرین یافته‌های علمی آشنا کرده و زمینه‌‌های پیشرفت آنها را فراهم کند و موانع پیشرفت و توسعه را از سر راه آنها بردارد. این رسالت باید در دوران فارغ التحصیلی هم پیگری شود.
وی افزود: البته در این روشنگری باید نکاتی را مد نظر داشته باشیم از جمله اینکه در عصری هستیم که فرآیندهای فراملی غلبه پیدا کرده و غالب روشنفکری و روشنگری ما دیگر ملی نیست لذا نمی‌توانیم در جریان روشنگری، مسئله‌ای همانند جنایات صهیونیست‌ها در غزه را مد نظر قرار ندهیم بلکه باید همه مسائل جهان را در نظر داشته باشیم. به عبارت دیگر اگر دانشجوی ما بصیرت داشته باشد می‌داند که مسائل ما بدون حل مسائل فراملی حل نخواهد شد و اگر فرهنگ جهانی را درست نکنیم نمی‌توانیم فرهنگ ملی را درست کنیم. این را دانشجویی که افق دید گسترده‌تری دارد به خوبی درک می‌کند.
وظایف دانشجو در گام دوم انقلاب
رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی درباره جایگاه دانشجو در موفقیت در گام دوم انقلاب تأکید کرد: گام دوم انقلاب هم با تمدن‌سازی مرتبط است هرچند که خودم معتقدم در حال ورود به دوره‌ای هستیم که از حیات جمعی، قلمروزدایی می‌شود و جهان در حال قطبی شدن است که این قطب‌ها با همدیگر هم‌پوشانی دارند و ممکن است ما همزمان عضو چند قطب باشیم اما مسئله مهم این است که ما باید بدانیم در چه دوره تاریخی هستیم و اگر دانشجو این را به خوبی بداند، می‌تواند از دانش و مهارت خودش برای پیشبرد اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی بهره ببرد. انقلاب اسلامی صرفاً انقلابی در سال ۱۳۵۷ نبود بلکه آغاز یک انقلاب در سطح ملی بود که الان به سطح فراملی رسیده است و اگر این انقلاب نبود الان مقاومت فلسطین، لبنان، یمن و عراق را شاهد نبودیم.
انتظاری در پایان گفت: البته خیزش‌های دیگری در سایر کشورها هم مشاهده می‌کنیم که طلیعه‌های شروع یک نهضت عمومی در سراسر جهان هستند. دانشجوی ما باید این مسائل را در نظر داشته باشد و به جای پرداختِ صرف به مسائل ملی، مسائل جهانی را هم در نظر داشته باشد. مسئله‌ای همانند عدالت را نمی‌توان صرفاً از منظر ملی مد نظر قرار داد چراکه مثلاً مافیایی که در داخل کشور وجود دارد ریشه بیرونی هم دارد. همچنین در حوزه‌های فرهنگی هم باید ریشه‌های بیرونی را در نظر داشته باشیم تا عوارض فرهنگی در داخل را برطرف کنیم. اساسا انتظار واقعی برای ظهور حضرت مهدی(عج) بدین معنی است که ما جهان را آماده پذیرش امام زمان(عج) کنیم یعنی جهان امروز را بفهمیم و اسیر جوامع ملی و سنتی نشویم و درک کنیم که اگر می‌خواهیم جامعه خودمان را درست کنیم باید جهان را هم درست کنیم و اساسا درست کردن جهان رسالتی برای ماست و این به معنای تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی در گام دوم هم هست.
ثبت دیدگاه