آیین نکوداشت رودکی، پدر شعر پارسی، چهارم دی‌ماه در تالار وحدت برگزار شد.
رودکی سهم مهمی در تاریخ فکر و اندیشه ایران دارد
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن تبریک به مناسبت بزرگداشت رودکی در این مراسم بیان کرد: رودکی سهم مهم و بسزایی در تاریخ فکر و اندیشه و هویت ایرانی دارد. اگر در موضوع هویت ملی و عناصر شکل‌دهنده آن بخواهیم صحبت کنیم زبان، مهمترین عنصر است. جغرافیای ایران بزرگ علی‌رغم تنوع گویش و تنوع زبانی که دارد، زبان و ادبیات فارسی را به عنوان زبان رسمی و اصلی خود قرار داده است.
وی ادامه داد: ما اگر در طول قرون متمادی نگاه کنیم شاید در دوره‌های اخیر تا ۶۰۰ سال قبل عمده سلاطین و حکمرانانی که در ایران حکومت می‌کردند با اینکه به زبان غیر فارسی هم تکلم می‌کردند و زبان مادری آنها متفاوت بود اما زبان فارسی از آنچنان درهم‌تنیدگی با تاریخ فرهنگ و هنر در این جغرافیای فرهنگی دارد که همه به موضوع رسمیت زبان فارسی اذعان دارند.
اسماعیلی اظهار کرد: من همیشه تاکیدم بر این است که اگر اسلام در ایران پذیرفته شد، به دلیل پیام‌ها و آرمان‌هایی بود که انطباق بیشتری با خواست و مطالبات تاریخی مردم ایران داشت. به دلیل غلبه ایدئولوژیکی که اسلام پیدا کرده بود، در ابتدا حرف بر این بود که زبان فارسی قدرت احیاگری خود را از دست بدهد و در ذیل زبان و خط قرآن محو شود. حتی بسیاری در همان دو سه قرن اول تلاش داشتند تعارض‌های میان این دو را به نوعی به یک واگرایی جدید سوق بدهند و این در تاریخ در قرون اولیه کاملاً روشن است.
وی ادامه داد: به اذعان تمام کسانی که تاریخ ایران قدیم و جدید را بررسی می‌کنند، اوج دوره درخشش تمدن اسلامی در مقطع قرون سوم تا پنجم است. این درخشش در سایه جان گرفتن دوباره فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در ذیل تعالیم اسلامی و قرآنی بود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: اگر امروز در قرن ۱۵ ما از ترکیب مفهوم ایرانی ـ اسلامی صحبت می‌کنیم، آغاز آن در همان قرون اولیه هجری اتفاق افتاده است. هویت اسلامی جایی درخشش پیدا کرده که ادبای ایرانی به زبان فارسی تکلم می‌کردند و می‌نوشتند. ما وقتی به رودکی بزرگ نگاه می‌کنیم، او را یکی از سرآمدان این حرکت تاریخی به حساب می‌آوریم.
وی با اشاره به اینکه اگر زبان فارسی از دست می‌رفت و امروز زبان فارسی را نداشتیم، قطعاً فرهنگ اسلامی درخشش و عظمتی را که تجربه کرده و در حال تجربه است، نداشت، ادامه داد: این زبان فارسی است که به واسطه قدرت و خلاقیتی که در حوزه شعر و ادبیات دارد، چنان فضای آرمانی و بزرگی را پدید آورد که امکان رشد تعالیم اسلامی را با این الفاظ و واژه‌ها میسر کرد. وقتی از رودکی به‌عنوان پدر شعر فارسی و از عظمت وی صحبت می‌کنیم، کاملاً با فضای فرهنگی مورد قبول با تعالیم اسلامی در یک افق قرار می‌گیرد. در یک دوره که دوره درخشش فرهنگ اسلامی است، عمده بزرگانی که نقش‌آفرینی کردند، عمدتاً به زبان فارسی تکلم می‌کردند، مانند فارابی، بوعلی سینا، ابوریحان بیرونی و…
اسماعیلی اظهار کرد: ما امروز شاهد حضور زنده زبان فارسی در ایران، تاجیکستان، افغانستان و هندوستان هستیم و زبان فارسی عظمت خود را حفظ کرده است و این میراث بزرگی است که ما مدیون سرآمدانی چون رودکی هستیم. اینکه در شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی انقلاب فرهنگی همه پذیرفتند که روز بزرگداشت رودکی به عنوان یکی از روزهای مهم و تاریخ‌ساز در تقویم ملی ثبت و ضبط شود، یکی از دلایل اهمیت زبان فارسی است.
وی با بیان اینکه زبان ما با این قدمت طولانی و ظرفیت فرهنگی امروز دچار آسیب‌های مختلفی است، ادامه داد: غلبه تمدنی در دو، سه قرن اخیر با تمدن جدید مغرب‌زمین است، از همین رو غلبه واژگانی و مفهومی هم در سایر کشورها و زبان‌ها پیدا کرده است. باید بتوانیم با عزم جزم و تمام ظرفیت‌هایی که زبان فارسی دارد و همکاری دوستانمان در کشورهای فارسی زبان و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، میراث مشترک فرهنگی‌مان را پاس بداریم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: باید بتوانیم همه نشانه‌هایی که ما را به یکدیگر پیوند می زند، مورد احترام قرار دهیم و از مرزبندی‌های سیاسی در این حوزه فرهنگی عبور کنیم و به این وحدت فرهنگی که زبان فارسی برای ما رقم زده است، پایبند باشیم و قدر بنهیم و برای گسترش شعر و زبان فارسی کارهای مهمی را انجام دهیم.
اسماعیلی افزود: ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش‌های مختلف همین نگاه را دنبال می‌کنیم. در حوزه بین‌المللی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از اولین مأموریت‌های اصلی خود در کنار بنیاد سعدی، بحث گسترش زبان فارسی را دارد. بنا بر آمارها، برگزاری دوره‌های زبان فارسی یکی از پرطرفدارترین برنامه‌های رایزن‌ها است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گسترش موسیقی اصیل ایرانی و ملی را در نظر دارد و هرکاری را که لازم باشد، انجام می‌دهیم و دریغ نخواهیم کرد. یکی از برنامه‌های ما این است که با استفاده از ظرفیت هویت‌ساز زبان فارسی با مردمان کشورهای فارسی‌زبان کارهای مشترک بیشتری انجام دهیم و از زبان فارسی در مواجه با لغات بیگانه صیانت کنیم.
وی در پایان افزود: این جلسه و بزرگداشت را به عنوان نمادی برای تجلیل از هویت ایرانی ـ اسلامی و تجلیل از یکی از مهمترین پیشگامان احیای زبان فارسی می‌دانم؛ ان‌شاءالله بتوانیم در بنیاد رودکی در سال‌های بعد برنامه‌های منسجمی را تدارک ببینیم. حیف است که ما بنیاد رودکی داشته باشیم اما فراخور رودکی بزرگ برنامه‌ریزی نکنیم.
رودکی در تربیت ادیبان معاصر نقشی بسزایی دارد
سَرور بَختی، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو در این مراسم گفت: سروده‌های رودکی بهترین بازگوکننده پیام شعر پارسی است. رودکی فقط شاعر دوران سامانیان نبود بلکه معلمی خردمند، مترجم، خواننده و نوازنده محسوب می‌شد. شکوفایی و بالندگی ادبیات فارسی آل سامان، مدیون رودکی است و او در تربیت ادیبان معاصر نقش بسزایی دارد.
وی ادامه داد: رودکی با اینکه از میان مردم برخاست اما با شهرت بی‌سابقه در میان مردمان و دربار سامانیان حضور می‌یافت، با نیازهای زمان آشنا بود و اشعار خود را بر پایه تجربه گذشتگان، معاصران و مطالعه آثار گرانبهای جهان سرود.
وی بیان کرد: شعر رودکی محدود بر زمان و مکان خاصی نیست و با گذشت بیش از هزار سال هنوز هم نقل محافل مردمان با خِرد است. او نهایت تلاش خود را به خرج داد تا توانمندی‌های این زبان را به خواننده اشعارش بشناساند و بر آن بود تا از واژگانی غیر و بیگانه در اشعار خود استفاده نکند.
دیپلماسی سیاسی بدون دیپلماسی فرهنگی عقیم و ناقص است
نادر کریمیان سردشتی، محقق و پژوهشگر در این نشست بیان کرد: رودکی فرزند زمانه‌ای محسوب می‌شد که این زمانه با دولت آل سامان قرین بود و برکات چنین دولتی در حوزه فرهنگ، اقتصاد و سیاست تا به امروز مستدام است. این دوره به دلیل برنامه‌هایی که در آن تحقق یافت، یکی از کلیدی‌ترین دوره‌های تاریخی از نظر رُنسانس علمی و فرهنگی تلقی می‌شود و امثال رودکی را به چنین پایه‌ای رسانده است.
وی افزود: بزرگداشت رودکی نه تنها پاسداشت زبان و ادب پارسی بلکه پاسداشت اخلاق و حکمت ایرانی هم است. آموزه‌های رودکی همواره دنبال چنین بن مایه‌های فکری و علمی است و بیشتر اشعار رودکی بر پایه همین اندرزها شکل گرفت. از جمله تحولات این دوره، این است که شخصی مثل بیهقی را همراه رودکی می‌کند تا بتواند آن مرکز علمی و ادبی را تحت رهبری رودکی سامان‌دهی کند.
کریمیان با بیان اینکه از نکات دیگر شعر رودکی، مردمی بودن آن است، ادامه داد: رودکی به جز یکی دو مورد همه اشعار خود را برای مردم گفته است. به قول عنصرالمعالی کیکاووس که می‌گوید: اساساً شعر برای مردمان است و رودکی سرآمد چنین شاعرانی است. یک بخش از فرهنگ و آموزه‌های رودکی برای شاد زیستن و شادخواری است و در جامعه شاد آل سامان است که موجب پیشرفت در همه زمینه‌ها شد و حاصل آن رودکی است.
این پژوهشگر بیان کرد: ما در این محافل باید دنبال دیپلماسی فرهنگی باشیم. جامعه امروز به آموزه‌های رودکی نیاز دارد که در دوران و روزگار خود این دیپلماسی فرهنگی را ایجاد کرده تا بتواند اقوام و ملل را دور خود جمع کند. حتی می‌بینیم که یکی از خصایص دولت سامانی، آزادی عقاید و تفکرات بود که این یکی از مهمترین رسالت‌های رودکی بوده است. بدون دیپلماسی فرهنگی، دیپلماسی سیاسی عقیم و ناقص است. در روزگاری که ما به سر می‌بریم، نیاز به همگرایی بیشتر است که چه بهتر از آنکه از رودکی استفاده کنیم.
جمهوری اسلامی پاسدار ارزش‌های بزرگ زبان پارسی
حسام‌الدین طالقانی، رئیس عمومی سازمان نخبگان افغانستان در این نشست با بیان اینکه رودکی پدر فارسی و استاد همه شعرا است، گفت: هر کدام از شهرهای بزرگ تاریخ ما دارای مفاخر بزرگ فلسفی، تاریخی، تمدنی و بینشی هستند.
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی به خاطر پاسداری از ارزش‌های بزرگ زبان پارسی گام‌های بالایی برداشته است، کشورهای دیگر که متعلق به این فرهنگ بزرگ تاریخی و تمدنی هستند، باید رسالت خود را درک کنند. ما شعرای بزرگی داریم که پر از معنویت و اندیشه هستند. امروز تعامل جدی و نیاز شدید با دنیا احساس می‌کنیم و تعاملات سیاسی، تمدنی، اقتصادی و نظامی داریم، اما کدام یک از این تعاملات را باید انتخاب کرد که ارتباطات ما پایدار، محکم‌تر، با مفهوم‌تر و با ارزش‌تر باشد؟
طالقانی افزود: مسائل اقتصادی، منافع یک ملت را تأمین می‌کند. اگر بتوانیم با داشتن چهره‌های علمی و فرهنگی از رویکرد فرهنگی در تعاملات منطقه‌ای، داخلی و بین‌المللی استفاده کنیم، تعامل پایدار و محکم‌تری خواهیم داشت.
ثبت دیدگاه