همایش «هوش مصنوعی، تبلیغ دینی و ضرورت‌های تولید محتوا» امروز ۲۴ مرداد با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
غلامرضا گودرزی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در این نشست با بیان اینکه بسیاری از ما با وجود اینکه تضادها و تعارض‌هایی را در رابطه با هوش مصنوعی بیان می‌کنیم اما تعریف درستی از آن نداریم، گفت: برخی وقت‌ها که از اخلاق در فناوری صحبت می‌کنیم، نمی‌دانیم اخلاق چیست، در حالی که باید دامنه این موضوع روشن شود و چنین جلساتی تداوم داشته باشد، تا بتوان با جزئیات و دقت بیشتری به هوش مصنوعی و اخلاق در این فناوری پرداخت.
وی افزود: متأسفانه تا واژه‌ای را به کار می‌گیریم، تضاد آن هم به ذهن متبادر می‌شود. در مورد هوش مصنوعی نیز همین طور است و ممکن است تعارض‌هایی شکل بگیرد. برخی معتقدند اخلاق و هوش مصنوعی در تضاد و تعارض با هم هستند، اما باید با احترام به دغدغه این افراد گفت که راهبرد تعارض یا تضاد در این زمینه دقیق نیست. البته برخی نیز میانه را می‌گیرند و بر تعامل اخلاق و هوش مصنوعی تأکید دارند و می‌گویند هوش مصنوعی می‌تواند در خدمت اخلاق قرار گیرد.
گودرزی در ادامه با اشاره به تکامل و تعالی در این حوزه گفت: هوش مصنوعی و اخلاق می‌تواند به تعالی و تکامل هم منجر شود. برخی می‌گویند هوش مصنوعی در عمل شفافیت می‌آورد و اگر از این منظر ورود کنیم، باید به شفافیت عملکرد توجه کنیم و هر چقدر شفافیت ایجاد کند می‌تواند موجب ابهام نیز شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به کاریرد تسهیلگری هوش مصنوعی بیان کرد: این کاربرد می‌تواند به ما کمک کند و البته اگر توجه نکنیم، می‌توانیم درگیر اغواگری شویم. از سوی دیگر هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه منابع نیز کمک کند، اما همین مسئله در صورت داده‌های غلط می‌تواند فرصت‌سوز باشد. همچنین می‌تواند سعادت‌بخش باشد و در خدمت بشریت قرار گیرد و یا موجب خسران شود. در واقع هوش مصنوعی کاری که با ما می‌کند، مانند بمب اتم است و در صورت تعامل درست، آینده روشنی را نوید می‌دهد، در غیر این صورت آینده خطرناکی را به وجود خواهد آورد.
وی ادامه داد: هوش مصنوعی اخلاق را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد، یعنی اخلاق جدیدی را به وجود می‌آورد که اگر متوجه نباشیم، این کد اخلاقی جدید، ما را به نگرش و تمدن جدید می‌رساند و این امر، ممکن است باعث نگرانی شود. بنابراین در شرایطی که دنیا منتظر یک تمدن جدید است، همه تلاش می‌کنند بگویند ما آن تمدن هستیم، اما به نظرم برای کسانی که آینده‌سازی‌های جدیدی انجام می‌دهند، هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان ابزار تمدن‌ساز تلقی شود و اگر ما این مسئله را مورد توجه قرار دهیم، بهترین هوش مصنوعی می‌تواند بهترین ابزار تمدن‌سازی برای ما باشد و مقام معظم رهبری نیز در سخنرانی بر این موضوع تأکید کرده‌اند.
گودرزی با اشاره به رابطه بین اخلاق و هوش مصنوعی گفت: در این نشست فقط سعی کردم، سؤال‌هایی را در ذهن شما ایجاد کنم و بعد در زمان دیگری به آن‌ها بپردازیم. بنابراین باید بدانیم چه تعریفی از اخلاق و هوش مصنوعی دارید، انگیزه و هدف چیست، با چه روش و با چه هزینه‌ای می‌خواهید انجام دهید. اگر با این منطق پیش برویم، چارهای جز هوش مصنوعی نداریم.
وی در پاسخ به اینکه بازه زمانی آینده‌پژوهی هوش مصنوعی چگونه می‌تواند باشد، گفت: در حوزه هوش مصنوعی بازه زمانی بسیار کوتاه مثلاً هر سال باشد، چون تحولات آن بسیار زیاد است، البته به نظر می‌رسد باید به صورت جریانی به این موضوع ورود کنید، یعنی اینکه چه جریانی کار می‌کند که ما اکنون با خروجی هوش مصنوعی آن مواجه شدیم و دو روز دیگر با خروجی دیگری از آن مواجه خواهیم شد.
ضعف مسلمانان در ارائه محتوای جذاب
نصیب‌الله دوستی‌مطلق، عضو هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی در ادامه این نشست با موضوع «هوش مصنوعی و تبلیغات دینی گروه‌های افراطی» گفت: هر سال ۶۰ هزار پایان‌نامه ارشد و دکتری در دانشگاه‌های ایران منتشر می‌شود که فقط ۶۷۰ مورد آن در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد و این آمار وحشتناکی است. چرا که ما دانش حکمرانی پژوهشی نداریم و در سطح مدیریت پژوهش هستیم.
وی با اشاره به فضای سایبر افزود: فضای سایبر را به داستان‌ها و مسائلی محدود کرده‌ایم که برای ما نیست و همچنین در حوزه هوش مصنوعی، انسان را با ماشین مقایسه می‌کنیم که این امر اشتباه است. هوش مصنوعی کمک می‌کند خودهای واقعی سریع‌تر به ظهور برسند. هوش مصنوعی فعلی که ارائه شده است، نسخه ۱۰ سال پیش است. به همین دلیل چون مفهوم فضای سایبر و هوش مصنوعی را متوجه نیستیم، روی زمینی سرمایه‌گذاری می‌کنیم که برای ما نیست.
دوستی مطلق با بیان اینکه حدود ۱۲۰ تعریف برای فضای سایبر استخراج کرده‌ام که هر تعریف برگرفته از یک ایدئولوژی است، ادامه داد: سایبر کنونی که مبتنی بر فضای سایبر است، زیست‌بوم خوبی برای گروه‌های افراطی است. اگر چند سؤال درباره یهود، حاج قاسم و … از چت جی‌پی‌تی بپرسید، به این مسئله پی خواهید برد. بنابراین دعوا، دعوای برتری است و اگر کلیدواژه‌های خاصی را در چت جی‌پی‌تی جستجو کنید، به این مسائل ورود نخواهد کرد. بنابراین این بستر متناسب با رشد تمدن خاصی است و مادامی که جمهوری اسلامی و جریان اسلام نتواند هوش مصنوعی را به سمت آرمان‌های الهی و دینی سوق دهد، موفق نخواهد شد و دعوا بر سر همین مسئله است.
وی تصریح کرد: برتری اصلی اسلام در حوزه شناختی است، چون آرمان‌های دین اسلام مبتنی بر فطرت انسان است ولی متأسفانه مسلمان‌ها محتوا را جذاب و متناسب با زمان تحویل نمی‌دهند. ما حوزه فیزیکی را از دست داده ایم و در حوزه اطلاعاتی و محتوا و نرم افزار می‌توانیم برتری‌هایی داشته باشیم. خروجی آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها را ببینید. آدم‌های ممتاز علمی تربیت می‌کنیم، اما از لحاظ زیست‌بومی که بتواند ما را به تمدن اسلامی برساند، موفق نیستیم. حوزه نیز این طور است و از آن سوی بام افتاده است و بسیار سختمان است که با یکدیگر کار کنیم.
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به تأثیر هوش مصنوعی در تبلیغات دینی گروه‌های افراطی گفت: هوش مصنوعی قادر است به صورت خودکار محتوای دینی تولید کند، این قابلیت می‌تواند برای گروه‌های افراطی جذاب باشد و آن‌ها را در تبلیغات خود تقویت کند. با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، گروه‌های افراطی می‌توانند به صورت دقیق تبلیغات خود را به افراد هدف بدهند که به عقاید و اعتقادات آن‌ها نزدیکتر است و این موضوع می‌تواند باعث تقویت این گروه‌ها و ترویج افکار افراطی شود. همچنین با استفاده از هوش مصنوعی، محتواهای دینی گروه‌های افراطی ممکن است به صورت هوشمندانه و جذاب‌تر برای مخاطبان ارائه شود و این موضوع می‌تواند باعث افزایش پذیرش و تأثیرگذاری بیشتر آن‌ها در جامعه شود.
دینداری در عصر هوش مصنوعی
حجت‌الاسلام محسن انبیایی، دکترای فلسفه دین و استاد سطح عالی حوزه در ادامه این نشست با موضوع «دینداری در عصر هوش مصنوعی» گفت: در حال حاضر با برخی از موارد هوش مصنوعی از جمله در ترجمه گوگل، پیشنهادهای اینستاگرام و … مواجه هستیم، اما فعلاً نمی‌توانیم انتهای هوش مصنوعی را پیش‌بینی کرده و یا در این زمینه آینده‌پژوهی کنیم. بنابراین آینده هوش مصنوعی بسیار متفاوت خواهد بود.
وی افزود: اینکه هوش مصنوعی چه خدماتی می‌تواند به دین ارائه کند و یا اینکه انسان هوش مصنوعی چه تفاوتی با انسان پیشین دارد، حائز اهمیت است. اما از تهدیدهای هوش مصنوعی برای زندگی دینی می‌توان گفت که، در غرب هوش مصنوعی را به مثابه خداوند دانسته‌اند و نخستین کلیسای هوش مصنوعی نیز توسط آنتونی لواندوسکی، مهندس طراحی ماشین‌های خودران شرکت گوگل و اوبر با نام کلیسای «راه آینده» در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد و او خود را به‌عنوان اسقف اعظم این کلیسا معرفی کرد.
حجت‌الاسلام انبیایی در ادامه گفت: پرستش از نظر ما مسلمانان یعنی کرنش در مقابل کسی که ما را خلق کرده است، اما از نظر ادیان دیگر این است که هر چه که همه‌دان، همه‌توان و همه جا حاضر باشد، قابل پرستش است. بنابراین تعداد افرادی که در این کلیسا حضور می‌یابند، بیشتر خواهد شد.
وی ادامه داد: نقش‌های گوناگونی را می‌توان برای هوش مصنوعی ترسیم کرد، مثلاً رباتی که اعمال مذهبی انجام می‌دهد. در ذهنیت ما توجه بر قصد ید است، اما در ادیان دیگر این طور نیست و در این زمینه هوش مصنوعی ورود کرده است. در واقع تجهیز ربات‌های نیایشگر به هوش مصنوعی باعث شخصی‌سازی مناجات‌ها، کمرنگ شدن مرز طبیعت و صنعت، هزینه کمتر، دسترسی بیشتر و کیفیت بالاتر شده است.
این استاد حوزه در ادامه درباره اینکه در دنیایی که تبلیغ دینی توسط هوش مصنوعی انجام می‌شود، چه باید کرد، گفت: باید به سمت هوش مصنوعی برویم و چارهای جز این نداریم، چرا که در دنیای شبکه زندگی می‌کنیم و باید ورود قدرتمندی داشته باشیم تا آسیب نبینیم، اما مهم فرهنگ استفاده است. در حال حاضر ۳۸ درصد فرزندان ما حدود ۴ ساعت در فضای مجازی هستند، چه اتفاقی برای بچه‌های ما می‌افتد، ما باید بدانیم آن‌ها از چه چیزی استفاده می‌کنند و برای آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم و یاد بدهیم که در این فضا از چه برنامه‌هایی استفاده کنند. هوش مصنوعی منتظر اجازه دولت‌ها و سازمان ملل نیست و به دنبال اهداف خود است.
ثبت دیدگاه