انسان در طول تاریخ، تمامِ همتش پاسخ به نیازهایش بوده، چرا که انسان ذاتاً موجودی نیازمند آفریده شده است. خطر مهلکی که در کمین انسان است، از یک سو تشخیص نادرست نیازهایش است و از سوی‌دیگر تجویز پاسخ‌های نادرست به این نیازها. ارمغان انبیای الهی برای عبور دادن انسان‌ها از این گردنه پرخطر، چیزی نیست مگر تعالیمی از جنس وحی الهی؛ قرآن کریم آن تحفه گران‌بهایِ بی‌نظیرِ شفابخشِ هدایت‌کننده‌ای است که به‌واسطه حضرت محمد (ص) از طرف خدای متعال برای انسان فرستاده‌شده است. انسان به سرمنزل آرامش، اطمینان و رضایت‌مندی در این دنیا نمی‌رسد مگر به‌واسطه استمداد و بهره‌مندی عملی از این کتابِ باعظمت.
قرآن کریم، حقایقی را به انسان تعلیم می‌دهد که انسانِ قرن بیست‌ویکم، با وجود تمام پیشرفت‌های مادی بشری که به دست آورده است هیچ‌گاه توان و امکان دانستن آن‌ها را نداشته و ندارد، حقایقی که اگر برای انسان آشکار شود و به آن‌ها عمل کند، سبب قدرتمندی و رستگاری‌اش می‌شود. لذا فقط کسانی می‌توانند از گمراهی آشکار خارج شوند و به‌سوی تباهی نروند، که مورد تعلیم کتاب خدا قرار گرفته باشند. قرآن، کتاب حکیم، کتاب کریم و کتاب هدایتی است که هرکسی با آن نشست‌وبرخاست نماید، بینایی او افزوده می‌شود و قلب او به نور هدایت روشن و توانش برای پیمودن راه حق مضاعف می‌شود.
بهره‌مندی از قرآن، فقط با انس و ارتباط مداوم با این چشمه نورانی است که محقق می‌شود. حفظ قرآن شاید جز بهترین راهکارهای ایجاد انس و ارتباط مداوم با قرآن کریم باشد. حفظ قرآن اگر همراه با فهم و استفاده مکرر آیات در زندگی باشد، می‌تواند بهانه انس بیشتر ما با قرآن کریم شود. باید تلاش شود تا حفظ قرآن کریم مقدمه جاری شدنِ قرآن در صحنه‌های گوناگون زندگی یکایک انسان‌ها شود. متن زیر حاصل تلاش دارالقرآن کریم برای تبیین و همچنین حفظ موضوعی آیات قرآن کریم است که در روزهای ماه مبارک رمضان تقدیم نگاه شما می‌شود.
آنچه در ادامه می‌خوانید بخش بیست و ششم مجموعه «زندگی با آیه ها» برگرفته از کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن حضرت آیت الله خامنه ای است:
کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۗ وَنَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَیْرِ فِتْنَةً ۖ وَإِلَیْنَا تُرْجَعُونَ
ترجمۀ تدبری آیۀ ۳۵ انبیا
«کُلُّ نَفۡس ٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ» همۀ افراد مرگ را می‌چشند و امکان فرار از مرگ را ندارند؛ «وَنَبۡلُوکُم بِٱلشَّرِّ وَٱلۡخَیۡرِ فِتۡنَة ٗ ۖ» و در مسیر زندگی تا مرگ به بدی و خوبی، سختی و رفاه، یا بدی از طرف شیاطین و خوبی از سوی عالَم تکوین آزمایشتان می‌کنیم «وَإِلَیۡنَا تُرۡجَعُونَ» و سپس برای حسابرسی میزان موفقیت در امتحان‌ها به‌سوی ما بازگردانده می‌شوید.
گل‌فروش مرگ‌اندیش
از چه نام برگ را کردی تو مرگ؟!
گل‌ها، توی گل‌فروشی‌ها، چرا آن‌قدر خرم و شادابند؟ چون گل‌فروش، همواره به یاد مرگ است، مدام با خود می‌گوید: اگر به گل‌ها نرسم و رسیدگی نکنم، پژمرده می‌شوند و می‌میرند. به‌همین خاطر آبِ پاک، دمای لازم، نور کافی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
یاد مرگ با آدمی همان می‌کند که گل‌فروشِ مرگ‌اندیش با گل‌ها. اگر از مرگ غافل نباشیم، لقمه‌هامان را پاک می‌کنیم و لقمه‌ها تنها آنچه در سفره‌هاست، نیست! آنچه هم می‌شنویم لقمه، آنچه هم می‌بینیم لقمه، آنچه هم می‌اندیشیم لقمه است و این لقمه‌ها همه باید پاک باشد.
آفات که گناهان باشند را باید از خود دور کنیم و به قرآن که نور است، روی آوریم. رازِ اینکه قرآن کریم به تکرار از مرگ یاد می‌کند و به یاد مرگ توصیه می‌کند همین است؛ چون نشاط و طراوت آدمی در گرو همین یاد است؛ در این‌صورت است که مرگ، سازوبرگ و سرمایه‌ای می‌شود برای آدمی. همان مرگی که از آن گریز و گزیری نیست، اگرچه آدمی همیشه از آن گریزان است.
همان مرگی که وقتی می‌آید، هوش از سرِ آدمی می‌پرد و می‌برد و از شدت وحشت تمام مشاعرش را از کف می‌دهد!
قطعیت مساله مرگ و قیامت
اگر ما جز عقلای عالم محسوب شویم، مسائل واقعی زندگی را هرگز شوخی نمی‌گیریم؛ جدی می‌گیریم. جدی‌تر از مسائل این زندگی، مساله مرگ، مساله قبر، مساله سوال الهی، مساله برزخ و مساله قیامت است. این‌ها را باید شوخی نگیریم، باید جدی بگیریم. این‌ها مسائل مهمی است. [۱]
ما نباید قیامت را فراموش کنیم. قیامت واقعه عظیمی است. ما باید همیشه یاد قیامت را در ذهن خود داشته باشیم و از قیامت بترسیم. [۲]
از یک جامعه جاهلِ متعصبِ دور از اخلاقِ گرفتارِ انواع و اقسام فساد، پیغمبر بتواند یکی مثل عمار را بیرون بیاورد، یکی مثل ابوذر درست کند، این‌ها مگر کار آسانی است؟! پیغمبر چه‌کار کرد؟ این دنده سنگینی که توانست این موتور را به راه بیندازد، چه بود؟ آیات مکی را نگاه کنید: در درجۀ اول، ذکر قیامت، ذکر عذاب الهی، ترساندن از نقمت الهی برای کافران و دُوران و کوران است. این‌ها بود که آن تکان اول را به مردم داد. ما از این نکته نباید غفلت کنیم. شفاعت به‌جای خود محفوظ، محبت به‌جای خود محفوظ، ولایت به‌جای خود محفوظ؛ اما خدای متعال هم رحمت دارد هم سخط دارد. سخط الهی را هم به یاد خودمان بیاوریم؛ اول به یاد خودمان، بعد به یاد مردم. این است که دل‌های ما را تکان می‌دهد. این است که ما را از اعماق جهالت‌ها و مادیگری‌ها و گرفتاری‌ها بیرون می‌کشد. [۳]
این‌حالتی که برای همه پیش‌می‌آید و شاید خیلی‌ها این‌حالت احتضار و لحظات نزدیکی مرگ را در دیگران دیده‌اند، من و شما در آن لحظات از خودمان اختیاری نداریم؛ هیچکس در آنجا به ما نزدیک‌تر از خدا نیست. «وَنَحۡنُ أَقۡرَبُ إِلَیۡهِ مِنکُمۡ وَلَٰکِن لَّا تُبۡصِرُونَ» [۴] هیچکس نمی‌تواند ما را در آن حالت، از آن ورطه‌ای که در مقابل ماست نجات بدهد، مگر عمل صالح و فضل الهی.
ثبت دیدگاه