شرح دعای ۳۸ صحیفه سجادیه توسط دکتر محمدعلی انصاری

آنچه میخوانید، شرح دعای ۳۸ صحیفه سجادیه است که توسط دکتر محمدعلی انصاری، مفسر قرآن، بیان شده است:

«اللهم اعتذر الیک» خدایا از تو عذر خواهیم کنیم و به سوی تو توبه می‌کنم از معروف و کار خیری که احسانی که به من عطا شد اما شکر و سپاسی از کننده این کار خیر نداشتم.

خدایا عذرخواهی می‌کنم از تو از کفران یک معروفی از تو و کار نیکویی و احسانی که به من شد اما من چشمم را بستم و اعتنا نکردم چه کسی این کار را برای من کرد. یا کبر و غرور و من اجازه نداد تشکر کنم و این نفسانیت من اجازه نداد تقدیر و تشکر کنم. این حقی است که امام سجاد (ع) می‌فرمایند اینکه قبح انسان‌های کافر نعمت و ناسپاس را بیان می‌کند.

این نکته بسیار مهمی است که در جامعه بشری و زندگی اجتماعی این است که باید در جامعه معروف انتشار پیدا کند و رکن واجبات اجتماعی اسلام امر به معروف و نهی از منکر است. برای همین باید در جامعه امر به معروف و زدایش منکر باشد. جامعه سعادتمند است و زمانی جامعه معیار و الگو هستید که معروف در جامعه موج بزند و منکر از سطح جامعه کنار بیاید.

برای اینکه در جامعه انسان‌ها نیکوکار باشند و کار خیر گسترش پیدا کند نیاز به انگیزه دارد. انسان‌ها باید انگیزه داشته باشند که اهل خیر و احسان به یکدیگر و طالب معروف باشند و رنج معروف را بپذیرند و کار خیر انجام دهند.

اگر مردی آنقدر محبت و صفا نداشته باشد که به پای همسرش بریزد و به زن برای خدمت و احسان و نیکوکاری انگیزه دهد این زن به عشق چه کسی کدبانوی شایسته ای باشد؟ باید انگیزه لازم به امور داشته باشیم. اینکه زنی هیچ احساسی از سوی همسرش نمی‌بینند چقدر دوام دارد؟ اگر انگیزه‌ها کشته شد معروف در جامعه منتشر نمی‌شود.

از مهمترین عوامل کشتن انگیزه در جوامع این است که اگر محبتی می‌کنند هیچ بازتابی در قبال آن نمی‌بینند و احساس می‌کنند اگر خدمت کنی یا خیانت، یکسان است. این موضوع انگیزه‌ها را از بین می‌برد یا کم رنگ و بی رمق می‌کند.در آموزه‌های دینی به این نکته همان مقدار اشاره می‌شود که در خصوصیات حق تاکید می‌شود. باید شکر خدا باشد و در مقابل در مواجهه با انسان‌ها نیز این حق و مسئولیت را بر دوش آدمی می‌گذارد که در قبال محسنان و نیکویی نیکوکاران و معروف همه انسان‌ها متواضعانه سپاس و تشکر خودشان را نشان دهند که در روایات از این عبارات استفاده شده است. «لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق»

از وجود نازنین خاتم انبیا محمد مصطفی (ص) نقل است که فرمود: «ا لمن انعم علیک» سپاسگزار باش برای کسی که به تو لطف و احسانی می‌کند و اگر دیدی کسی نسبت به لطف تو شکر گذار است ادامه بده و آن را بیشتر کن و برای او این کار را انجام دهد نه برای کسی که لطف و شکر را متوجه نمی‌شود.

امام سجاد (ع) می‌فرمایند: خداوند دل‌های شکسته را دوست می‌دارد. من در نزد دل‌های شکسته بندگانم هستم و خدا هر انسان شکوری جادوست می‌دارد. خدا در فردای قیامت به بعضی از بندگان می‌فرمایند آیا نسبت به پدر و مادر و معلم شاکر بودی؟ و این شکر نسبت به همه افراد در طول زندگی است.

اگر سپاس و ثنای صاحب و ثنای صاحب نعمت در دنیا را بجا نیاوردی گویا شکر من را بجا نیاوردی شکر گذار ترین شما در پیشگاه خدا آن کسی که سپاسگزار ترین فرد در نزد صاحبان و معروفین باشد.

از وجود مبارک امام صادق (ع) نقل است که می‌فرمایند: که خدا لعنت می‌کند آن کسی که راه خیر را در جامعه می‌بندد.انسانی که کار خیری که کسی برایش انجام می‌دهد ولی اعتنا نمی‌کند و کفران نعمت می‌کند به جای سپاسگزاری و این اهل خیر دیگر آن کار را انجام نمی‌دهد.