حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا بهروزی لک، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، ۵ مهرماه در همایش «مطالعات اربعین، گذشته، حال و آینده»، در سخنانی با موضوع آینده‌پژوهی اربعین، گفت: تلقی ما از آینده این است که ناگهان از بین نرود؛ راه‌های شناخت آینده هم متفاوت است از جمله شهودی و غیب که در دسترس عموم مردم نیست و صرفا معصومان و اولیاء الله می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند.
وی افزود: دومین رویکرد؛ فرجام‌شناسی و فلسفه تاریخ است که آینده جهان از این منظر تحلیل شود که باز مراد ما نیست؛ سومین رویکرد، روایی است؛ مثلا خدا وعده داده است که «ولقد کتبنا فی الزبور…»؛ بحث مهدویت هم در اینجا می‌گنجد و آینده را تصویر می‌کند؛ نوع دیگر مطالعات آینده‌پژوهی از طریق تمسک به شواهد و قرائن تجربی در محدوده دانش بشری است تا برای ساختن آینده بهتر تلاش شود.
بهروزی لک اضافه کرد: اولین بعد مطالعات آینده‌پژوهی، کشف آینده و شناسایی پیشران‌های آینده است مثلا بگوییم ۲۰ سال و ۵۰ سال آینده چگونه خواهد بود؛ در اینجا عدم قطعیت وجود دارد لذا با احتیاط سخنی را می‌گوییم؛ در این آینده‌پژوهی دنبال این هستیم که بدانیم روند آینده اربعین در صدسال و ۵۰ سال آینده چگونه است؛ اقبال عمومی، امنیت پایدار در ایران و عراق و ایجاد ساختارها به ما کمک می‌کند تا به تحلیلی از آینده بپردازیم.
وی افزود: جهانی شدن ارتباطات، همگرایی منطقه‌ای و همکاری همسایگان آسیای غرب از جمله پیشرن‌هایی هستند که موجب گسترش اربعین هستند البته ما در آینده اربعین نباید پیشران‌های موانع‌ساز و محدودیت‌آفرین را هم نادیده بگیریم؛ همچنین رویکرد سناریونویسی برای آینده اربعین هم رویکرد دیگر برای کشف آینده اربعین است.
بهروزی لک با بیان اینکه حوزه دیگر مطالعات آینده‌پژوهی اربعین، آینده‌پژوهی تصویرپرداز مبتنی بر واقعیات است، گفت: یعنی هرچند واقعیات موجود را می‌پذیرد ولی خود را به پیشران‌ها متوقف نمی‌کند بلکه با خلاقیت ذهنی به تصویرهای بدیل از وضع موجود در آینده می‌پردازد مثلا ما تصور می‌کنیم اگر بخواهد راهپیمایی اربعین باشکوه‌تر شود چه باید کرد و چه امکاناتی لازم است و چه موانعی باید برطرف شود یعنی یک زیارت میلیاردی برای آینده اربعین تصور کنیم.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) گفت: البته الان خیلی از محققان شاید چنین تصور و تصویری نداشته باشند ولی برای آینده باید چنین وضعی را ترسیم کنیم زیرا در روایات بیان شده است که امام زمان(عج) بر کعبه تکیه زده و با شعار امام حسین(ع) قیام خود را شروع می‌کنند و دور نیست روزی که میلیاردها انسان بخواهند به سمت کربلا و بیت المقدس مشرف شوند. در روایات داریم اولین کسی که از مؤمنان ناب و اولیاء و ائمه (ع) رجعت می‌کند امام حسین(ع) است.
بهروزی لک تصریح کرد: علاوه بر شبیه‌سازی، آینده‌پژوهی پس‌نگر هم قابل استفاده است و محققان باید از این زاویه هم به اربعین بپردازند؛ زاویه دیگر برای این مطالعات آینده‌پژوهی تجویزی است؛ بهترین راه برای پیشبینی آینده ساختن آینده است و تجویزی به ما اعلام می‌کند چگونه وضع مطلوب برای آینده اربعین در قالب تعاملات امنیتی و اقتصادی و سیاسی و اجتماعی تعریف کنیم و برای ده تا ۵۰ سال آینده بین دو کشور برنامه‌ریزی کرده و نقشه راه ترسیم کنیم و سناریوی تجویزی داشته باشیم.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: در مطالعات آینده‌پژوهی اکتشافی می‌توانیم آینده تحولات منطقه را در قالب میدان و دیپلماسی مورد توجه قرار دهیم؛ یکی از پیشران‌های مؤثر، فرایند جهانی شدن است؛ البته جهانی شدن می‌تواند پروژه طراحی شده و توطئه‌ای باشد ولی جهانی شدن محصولی خودجوش در زندگی بشر است و کسانی چون خوارزمی با الگوی الگوریتم خود علم را به پیش برده و رشد تکنولوژی غرب مرهون تلاش اندیشمندان در جهان است.
بهروزی لک اظهار کرد: جهانی شدن پیشران جدی برای توسعه اربعین است زیرا با شناخته شدن اربعین از طریق وسائل ارتباط جمعی اقبال عموم مردم جهان به این پدیده بیشتر خواهد شد؛ بنده در سفری به اسکاتلند شاهد این بودم که راهپیمایی به مناسبت محرم برگزار شد و افراد زیادی وقتی این حرکت را می‌دیدند دربار آن سؤال می‌کردند و همین زمنیه آشنایی آنها با کربلا است.
وی افزود: در محرمی روبرت پولی از یونسکو به اصفهان آمده بود و اعلام کرد آینده جهان به خاطر بیوتروریسم و … وضعیت خطرناکی دارد و بنده هم در این کنفرانس حضور داشتم و روایت معروف «ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة» را قرائت کردم و گفتم اگر آینده پر از چالش‌های خطرناک است ولی کشتی نجاتی به نام امام حسین(ع) هم به عنوان نماد شجاعت و ایثار و ایمان، حق‌گرایی و … وجود دارد.
بهروزی لک تاکید کرد: اگر آینده‌پژوهی اربعین از این منظر مورد توجه باشد تکنولوژی‌های ارتباطی یکی از پیشران‌های گسترش اربعین است و شاهد حرکت‌های چند ده میلیونی و چند صدمیلیونی در اربعین خواهیم بود همچنین عاملی برای توسعه زیارت‌های مجازی اربعین خواهد شد. بنده معتقدم در تدوین نقشه راه جامع اربعین و برنامه‌ریزی برای آینده اربعین کار جدی نشده است و جمعی از نخبگان باید نقشه راه اربعین را برای ۱۴۲۰ و حتی ۵۰ سال آینده ترسیم کنند.
همچنین حجت‌الاسلام و المسلمین حبیب‌الله بابایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم در سخنانی با موضوع اربعین و ضرورت عبور از ادبیات تمدنی، گفت: ما از دو جهت ناگزیر هستیم که از ادبیات تمدنی عبور کرده و ادبیاتی فراخ‌تر برای درک اربعین به کار ببریم؛ به نظر می‌آید بعد از رنسانس و تاریخ شکل‌گیری تمدن غرب به این نتیجه می‌رسیم که ادبیات تمدن در دنیای مدرن متفاوت از چیزی است که ما در دنیای اسلام تصور می‌کنیم.
وی با تاکید بر لزوم نگاه به داشته‌ها و آموزه‌های بومی خود، افزود: هر مقدار در نگاه به خود و داشته‌ها تامل بیشتری کنیم می‌بینیم که شاخصه‌های متفاوتی دارد و صرفا با ادبیات مدرن نمی‌توان داشته‌های خود را تعریف و تبیین کنیم زیرا دچار تقلیل‌گرایی می‌شویم.
بابایی بیان کرد: تعجب بسیاری از انسان‌های مدرن از وضع اربعین موجود نشان از شکل‌گیری شاخصه‌هایی در سطح تمدنی است و بسط آن برای ما ضروری و جزء وظایف و بایدهای آینده است.
ثبت دیدگاه