سیدمحمد حسینی‌سورکی، مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم در گفت‌و‌گو از قم، با اشاره به اینکه گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم از سال گذشته در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد، اظهار کرد: گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم اولین گروه فلسفه اخلاق در دانشگاه‌های کشور است و از دهه ۸۰ در مقطع دکتری رشته فلسفه اخلاق، دانشجو می‌پذیرد و به جهت جذابیت این رشته همواره با اقبال و استقبال دانشجویان و طلاب حوزه‌های علمیه رو‌به‌رو است.
وی گفت: این گروه هم‌اکنون در مقطع کارشناسی‌ارشد در سه گرایش فلسفه اخلاق، اخلاق اسلامی و اخلاق کاربردی و در مقطع دکتری در رشته فلسفه اخلاق دانشجو می‌پذیرد؛ در مقطع کارشناسی ارشد افزون بر دو گرایش فلسفه اخلاق و اخلاق اسلامی، از دو سال گذشته در گرایش اخلاق کاربردی که یکی از گرایش‌های بسیار مهم و جذاب است، نیز پذیرای دانشجویان کوشا و مستعد است.
مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم با اشاره به پذیرش دانشجو در دانشگاه بین‌المللی قم در سال تحصیلی ۱۴۰۴، در مقطع کارشناسی‌ارشد در گرایش اخلاق کاربردی افزود: «اخلاق کاربردی» یکی از سه گرایش اصلی «فلسفه اخلاق» است که به بررسی چالش‌ها و مسائل اخلاقی در حوزه‌های کاربردی زندگی انسان می‌پردازد.
رشته فلسفه اخلاق؛ پل و پیوند بین علوم انسانی و تجربی
حسینی‌سورکی بیان کرد: رشته فلسفه اخلاق باتوجه به پیشرفت‌های روزافزون فناوری، تحولات فزاینده در حوزه فناوری‌های زیستی و مسائل پیچیده اجتماعی و سیاسی یکی از جذاب‌ترین و مهمترین شاخه‌های فلسفی و به‌مثابه پل و پیوندی میان حوزه علوم انسانی و علوم تجربی است، این گرایش جدید مشتمل بر مباحث و موضوعات بسیار کاربردی، جذاب، مهم و مناقشه‌برانگیز و ناظر به معضلات روزمره جوامع انسانی است.
وی گفت: دروس و موضوعات ارائه‌شده در گرایش اخلاق کاربردی افزون بر آشنایی با کلیات فلسفه اخلاق و اخلاق هنجاری، اهم واحد‌های درسی این رشته عبارتند از اخلاق زیستی (Bioethics) به‌معنای بررسی مسائل اخلاقی در علوم زیستی و پزشکی، ملاحظات و الزامات اخلاقی ناظر به زیست پزشکی و فناوری‌های زیستی و اخلاق ژنتیک (Genetic Ethics) به‌معنای ملاحظات و الزامات اخلاقی ناظر به مهندسی ژنتیک، ژن‌درمانی و پژوهش در حوزه ژنتیک.
حسینی‌سورکی اضافه کرد: همچنین، اخلاق محیط زیست (Environmental Ethics) به‌معنای الزامات اخلاقی در حوزه زیست‌محیطی مانند تغییرات اقلیمی و حفاظت از منابع طبیع، رفتار با حیوانات، اخلاق پژوهش (Research Ethics) به‌معنای بررسی و تحلیل اصول و الزامات اخلاقی در پژوهش‌های علمی، اخلاق و سیاست (Ethics and Politics) به‌معنای تحلیل اخلاق در سیاست‌گذاری‌های عمومی، عدالت اجتماعی و حقوق بشر، اخلاق فناوری (Ethics of Technology) به‌معنای بررسی پیامد‌های اخلاقی فناوری‌های نوظهور ارتباطی و اطلاعاتی و ملاحظات اخلاقی ناظر به بهره‌گیری از هوش مصنوعی و روباتیک از دیگر دروس ارائه شده در گرایش اخلاق کاربردی است.
حل معضلات اخلاقی پیچیده با رشته اخلاق کاربردی
مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم اظهار کرد: این رشته فرصتی بی‌نظیر برای علاقه‌مندان به مباحث اخلاقی، اجتماعی و فلسفی فراهم می‌آورد تا در کنار کسب دانش نظری، مهارت‌های عملی لازم برای تحلیل و حل مسائل اخلاقی پیچیده در دنیای امروز را به دست آورند.
وی گفت: برنامه و سرفصل دروس گرایش‌های فلسفه اخلاق در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری از سوی اساتید گروه فلسفه اخلاق نگاشته شده و دانشگاه قم در طرح و بسط حوزه فلسفه اخلاق پیشتاز بوده است.
حسینی‌سورکی اظهار کرد: حضور اساتید برجسته در حوزه فلسفه اخلاق و اخلاق کاربردی، ارائه دروس کاربردی و تخصصی متناسب با نیاز‌های جامعه و همچنین امکانات پژوهشی شامل دسترسی به کتابخانه‌های تخصصی و منابع علمی معتبر و بهره‌گیری از امکانات دانشگاهی و امکان شرکت در همایش‌ها و کارگاه‌های تخصصی در حوزه اخلاق از مزیت‌های تحصیل در این رشته و گرایش در دانشگاه بین‌المللی قم است.
وی در خصوص اهمیت و ابعاد گرایش اخلاق کاربردی، افزود: اخلاق کاربردی (Applied Ethics) شاخه‌ای از فلسفه اخلاق است که به بررسی مسائل اخلاقی خاص در حوزه‌های مختلف زندگی فردی، اجتماعی و حرفه‌ای می‌پردازد، این گرایش به کاربرد اصول، ارزش‌ها و استدلال‌های اخلاقی در موقعیت‌های واقعی و حل معضلات اخلاقی پیچیده تمرکز دارد.
مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم بیان کرد: حل معضلات اخلاقی پیچیده از کاربردهای این رشته به‌شمار می‌رود زیرا اخلاق کاربردی به تحلیل و ارائه راه‌حل برای موضوعات چالش‌برانگیز مانند تصمیم‌گیری درباره حفظ حیات و پایان بخشی به زندگی، به‌کُشی، اتانازی (Euthanasia)، سقط جنین و چالش‌های ناظر به توسعه هوش مصنوعی و فناوری‌های ارتباطی و همچنین گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی و عدالت اجتماعی می‌پردازد که این مسائل اغلب چندوجهی و میان‌رشته‌ای هستند و نیازمند بررسی چند جانبه و استدلال‌های دقیق‌اند.
نقش مهم اخلاق کاربردی در شکل‌دهی سیاست‌های عمومی
وی ادامه داد: از دیگر اهمیت‌های این رشته می‌توان به تأثیر بر سیاست‌گذاری و قانون اشاره کرد زیرا اخلاق کاربردی نقش مهمی در شکل‌دهی سیاست‌های عمومی، قوانین زیست‌محیطی و مقررات فناوری دارد و متخصصان این حوزه به دولت‌ها و سازمان‌ها در تدوین چارچوب‌های اخلاقی کمک می‌کنند.
حسینی‌سورکی اضافه کرد: ارتقای آگاهی عمومی از دیگر اهمیت‌های رشته فلسفه اخلاق است، زیرا این رشته با جلب توجه به مسائل اخلاقی، آگاهی عمومی را افزایش می‌دهد و گفت‌و‌گو‌های فلسفی را از حوزه آکادمیک به جامعه گسترش می‌دهد، این امر به‌ویژه در جوامع پیچیده امروزی که با معضلات جدید (مانند حریم خصوصی دیجیتال) مواجه‌اند، حیاتی است.
وی ادامه داد: تلفیق سنت و مدرنیته از دیگر اهمیت‌های این رشته است زیرا اخلاق کاربردی امکان تلفیق ارزش‌های سنتی (مانند کرامت انسانی در ادیان) با نیاز‌های مدرن (مانند اخلاق فناوری) را فراهم می‌کند، که این ویژگی آن را در جهان چندفرهنگی امروزی ارزشمند می‌سازد.
حسینی‌سورکی بیان کرد: اخلاق کاربردی حوزه‌های متنوعی را در بر می‌گیرد که هر یک به جنبه‌ای از زندگی یا حرفه‌ای خاص می‌پردازند و یکی از حوزه‌ها و رشته‌های پرطرفدار و فراگیر در دنیاست.
مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم گفت: اخلاق کاربردی از دهه ۱۹۷۰ در جهان به‌ویژه در غرب، به‌عنوان رشته‌ای مستقل و پویا مطرح شد و به‌سرعت در دانشگاه‌ها، مجلات علمی و مجامع حرفه‌ای گسترش یافت، امروزه، این رشته در بیش از ۵۰ کشور در قالب برنامه‌های دانشگاهی، دوره‌های کوتاه‌مدت و کارگاه‌های حرفه‌ای تدریس می‌شود و به طور خاص در اروپا و آمریکا، دوره‌های کارشناسی ارشد اخلاق کاربردی بسیار پرطرفدارند.
وی ابراز کرد: اخلاق کاربردی به‌صورت رسمی و به عنوان یک رشته نوظهور از دهه ۱۳۸۰ در ایران مطرح شد، دانشگاه قم با تأسیس اولین گروه فلسفه اخلاق در سال ۱۳۸۰ و راه‌اندازی اولین رشته دکتری فلسفه اخلاق در سال ۱۳۸۹، نقشی پیشرو در این زمینه ایفا کرد.
مشاغل فارغ‌التحصیلان اخلاق کاربردی
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه مشاغل در انتظار فارغ‌التحصیلان اخلاق کاربردی چیست؟ افزود: فلسفه اخلاق و اخلاق کاربردی هم‌راستا با حوزه‌های هنجار گذاری، چون حقوق و فقه است و فارغ‌التحصیلان اخلاق کاربردی به دلیل مهارت‌های تحلیلی، استدلالی و بین‌رشته‌ای خود در طیف وسیعی از مشاغل مشغول به کار می‌شوند.
حسینی‌سورکی بیان کرد: برخی از مهمترین فرصت‌های شغلی عبارت‌اند از مشاور اخلاق در سازمان‌ها که متخصصان اخلاق در شرکت‌ها و سازمان‌های ملی و بلکه بین‌المللی برای تدوین سیاست‌های اخلاقی، مدیریت بحران‌های اخلاقی و مشاوره در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت می‌کنند.
وی گفت: کارشناس اخلاق زیستی که در بیمارستان‌ها، کمیته‌های اخلاق پزشکی و مراکز تحقیقاتی برای ارزیابی مسائل مانند پیوند اعضا، آزمایش‌های بالینی مشغول است، مشاور سیاست‌گذاری عمومی که همکاری با دولت و نهاد‌های عمومی برای تدوین قوانین اخلاقی در حوزه‌های محیط زیست، فناوری، و عدالت اجتماعی است و استاد دانشگاه و پژوهشگر که تدریس در دانشگاه‌ها و انجام پژوهش در زمینه‌های اخلاق کاربردی، فلسفه اخلاق و علوم انسانی است، از دیگر فرصت‌های شغلی این رشته است.
وی ابراز کرد: کارشناس اخلاق حرفه‌ای که به مشاوره در زمینه اخلاق حرفه‌ای برای مشاغل خاص، مانند اخلاق مهندسی در شرکت‌های عمرانی یا اخلاق تجارت در بنگاه‌های اقتصادی می‌پردارد، فعال حقوق بشر و سازمان‌های غیردولتی که کار در سازمان‌هایی مانند عفو بین‌الملل یا صلیب سرخ برای پیشبرد عدالت اجتماعی و حقوق بشر و نهادینه سازی اخلاق در حوزه‌های کلان بین المللی و کارشناس کمیته‌های اخلاق پژوهشی که به ارزیابی اخلاقی پروپوزال‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی به‌ویژه در علوم انسانی و اجتماعی و نگارش پروتکل‌های پژوهشی و اعطای کد‌های اخلاقی در پژوهش‌های زیستی و اجتماعی می‌پردازد، می‌شود.
مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم گفت: این مشاغل به دلیل ماهیت بین‌رشته‌ای اخلاق کاربردی، دست‌کم در بازار کار جهانی تقاضای بالایی دارند، فارغ‌التحصیلان می‌توانند با مهارت‌های خود در تحلیل مسائل پیچیده و ارائه راه‌حل‌های اخلاقی، تأثیرات مثبت و گسترده‌ای در جامعه ایجاد کنند.
وی اضافه کرد: اخلاق کاربردی به دلیل توانایی‌اش در حل معضلات پیچیده اخلاقی و تأثیر بر حرفه‌ها، سیاست‌ها و جامعه، یکی از مهمترین گرایش‌های فلسفی در جهان است، این رشته در بیش از چهار دهه اخیر در دنیا گسترش یافته و فرصت‌های شغلی متنوعی از مشاوره اخلاقی تا تدریس دانشگاهی برای فارغ‌التحصیلان فراهم کرده است.
حسینی‌سورکی گفت: اخلاق کاربردی در ایران، اگرچه به‌عنوان رشته‌ای نوپا شناخته می‌شود، ریشه‌های عمیقی در سنت فلسفی و دینی کشور دارد و از دهه ۱۳۸۰ به‌صورت آکادمیک توسعه یافته و دانشگاه قم نقشی بی بدیل و پویا و پیشرو در این زمینه داشته است و در دو سال اخیر در این گرایش از طریق آزمون سراسری از میان دانشجویان و طلاب حوزه‌های علمیه دانشجو می‌پذیرد.
ثبت دیدگاه