دکتر محمدرضا فخر روحانی
به تازگی مجلة «الموسم» چاپ هلند در شمارة ۷۲ ـ ۷۱ (۲۰۰۹) نسخة عکسی، ترجمه‌ای از واژه‌های برگزیده و کلمات قصار حضرت علی بن ابی‌طالب علیه السلام را منتشر کرده است. در روی جلد این کتاب، نام مترجم «سایمن اوکلی» [Siman Ockley] درج گردیده که استاد زبان عربی در دانشگاه کمبریج انگلستان بوده و کتاب را از روی نسخة اصلی، که به زبان عربی است و در کتابخانة بادلین دانشگاه آکسفورد نگهداری می‌شود، به زبان انگلیسی برگردانده است در این کتاب که ۳۴ صفحه دارد، روی هم ۱۶۹ فقره از کلمات قصار را به انگلیسی برگردانده و کتاب به وسیلة برنارد لینتوت، به سال ۱۷۱۷ در لندن چاپ و منتشر شد. بعدها این کتاب درسال ۱۸۹۲ از سوی انتشارات دانشگاه کمبریج تجدید چاپ گردید.
اوکلی (۱۷۲۰ـ۱۶۷۸) در تقدیم نامه‌ای دو صفحه‌ای، خطاب به توماس فریک [Thomas Freke] می‌نویسد: نمونة موجود سخنان حضرت امام علی علیه السلام نمونة خوبی است برای پیروی کردن وی در دیباچه‌ای هشت صفحه‌ای، ابتدا عملکرد غربیان در تحقیر اقوام شرق را به باد انتقاد و سخره گرفته و آنگاه ایشان را به تأمل و تفکّر در حکمت‌های موجود در سخنان حضرت علی علیه السلام دعوت می‌کند. اوکلی از وام داری غربیان نسبت به حکمت و تعقّل عمیق عربی و شرقی سخن گفته و سخنان حضرت امام علی علیه السلام را برتر از تمامی کلمات قصار و ضرب المثل‌های سایر ملل میداند و از ژرفای آنها به وجد می‌آید و شگفت‌زده می‌شود و همین مجموعه از کلمات آن امام همام را، در ارزشمندی، بالاتر از اناجیل اربعه ـ عهد جدید ـ ارزیابی می‌کند سرانجام همین امر او را برآن داشته تا در جلد دوّم کتاب دیگر خود (تاریخ شرقیان) به تفصیل به زندگی آن بزرگوار بپردازد. نظر به عمق تجربیات و معانی موجود در سخنان حضرت امام علی علیه السلام ، وی قدمت و پیشینة این سخنان را احتمالاً بسیار بیشتر از عمر شریف و زمان زندگی آن حضرت میداند و احتمال می‌دهد که شاید بخشی از آنها ضرب المثل‌هایی بود که از کلام آن حضرت نیز جمله‌های حکیمانه‌ای بدانها اضافه شده است.
اوکلی در جایی دیگر تأسف می‌خورد که چرا باید این کتاب ترجمه شود، بلکه برای فهم و درک عمق آن، سزاوار است که آدمی به ممالک شرقی (اسلامی) سفر کند. وی اهمیت این کتاب را بسی بالاتر و بیشتر از عهد عتیق و سخنان انبیای بنی اسرائیل میداند و می‌گوید: این کلمات قصار، مشحون از هدفمندی بوده و دارای روح عشق و شیدایی خالص است. دقت در حیات و بالاترین ثقل فکری و عمیق‌ترین تجربیات بشر در امور انسانی را به دست می‌دهد. از نظر اوکلی، تعجبی ندارد که انسان در برابر هر یک از جمله‌های این کتاب بهت زده شود!
از آثار اوکلی می‌توان کتابهای «مقدمة زبانهای شرقی» (۱۷۰۶)، ترجمة «تاریخ یهودیان معاصر» اثر سیمون مودینا فرانسوی (۱۷۰۸)، «تطور عقل انسانی در کتاب حیّ بن یقطان» اثر ابن طفیل (۱۷۰۸) و «تاریخ شرقیان» (جلد اول ۱۷۰۸ و جلد دوم ۱۷۱۸) و نیز «گزیده‌ای از سخنان حضرت علی علیه السلام » (۱۷۱۷) را نام برد.
هرچند نویسندة مشهور لبنانی مقیم قاهره، آقای نجیب العقیقی در کتاب ارزشمند خود «المستشرقون» (جلد۲، ص۴۶) می‌گوید: اوکلی کتاب حاضر را از «غررالحکم و دررالکم» آمدی گرفته، لیکن خود اوکلی در هیچ جای کتاب به نام متن دست نویس عربی که وی این کلمات و جمله‌های حضرت را از آنها برگفته است اشاره‌ای نکرده است.
ثبت دیدگاه