الهام اکبری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، امروز یکشنبه ۳ بهمن در نشست «زنان در آینده تمدنی ما» که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد با موضوع «زنان، توسعه و آموزش» سخنرانی کرد که در ادامه سخنان وی را می‌خوانید:
مطالعاتی درباره اهمیت آموزش به زنان در قالب کتاب و مقاله صورت گرفته، اما بنده به یک فراتحلیل می‌پردازم. زنان نیمی از جمعیت دنیا و کشور ما را تشکیل می‌دهند ولی در توسعه بیشتر بر نقش مردان تأکید شده، اما به طور خاص در دو دهه اخیر نقش زنان در این مورد برجسته است و یکی از مقولات اصلی توسعه محسوب می‌شوند. نکته دیگر اینکه توسعه معادل واژه انگلیسی development است. بنابراین ترجیح می‌‌دهم که از کلمه پیشرفت استفاده کنم. امانوئل والرشتاین و بسیاری از نظریه‌پردازان انتقادی گفته‌اند که توسعه کلمه‌ای ایدئولوژیک است و آن را غربی‌ها در قرن نوزدهم و بیستم ابداع کردند تا به استعمار ملت‌های مختلف بپردازند و این ایدئولوژی را از طریق نهادِ دانشگاهی به اذهان دنیا قالب کنند. لذا بهتر است به جای کلمه توسعه از پیشرفت استفاده کنیم، زیرا هم بار ایدئولوژیک ندارد و هم همه ابعاد را شامل شود.
آموزش یکی از شاخصهای پیشرفت است
شاخص آموزش یکی از شاخصهای پیشرفت است. عصر حاضر را عصر دانش نامگذاری کرده‌اند و زمانی که دانش در جایی باشد می‌تواند قدرت را به همراه بیاورد. دانش به معنای توانستن است و توانایی منجر به قدرت می‌شود. همچنین پیشرفت با آموزش محقق می‌شود و هر جامعه‌ای بیشتر آموزش دیده باشد پیشرفت آن زودتر محقق خواهد شد. مقوله آموزش زنان نیز بسیار مهم است. اگر جامعه‌ای زنان آموزش دیده‌تر و با آگاهی بالاتری داشته باشد پیشرفت آن در ابعاد مختلف محقق خواهد شد.
در زمینه زنان و توسعه، پنج رویکرد داریم که با تاریخ پیدایش آنها شناخته می‌شوند. یک رویکرد، رفاهی است که به دهه ۱۹۵۰ بر می‌گردد و در این دوره بحث جدی برای حمایت از زنان در زمینه خانه‌داری مطرح می‌شود. رویکرد دوم، عدالت‌محور است که در آن بر نقش اقتصادی زنان تأکید می‌شود. در این رویکرد توسعه بدون حضور زنان در عرصه تولید امکان‌پذیر نیست. رویکرد سوم، فقرزدایانه است که در این رویکرد، نابرابری میان زنان و مردان به فقر منجر می‌شود. لذا باید به وضعیتی برسیم که حقوق زنان و مردان و درآمد آنها برابر باشد.
جایگاه زن در انقلاب اسلامی
رویکرد چهارم، اثربخشی است و در آن بر نقش و جایگاه زنان در توسعه تأکید می‌شود؛ بدین معنا که افزایش مشارکت زنان به صورت خودجوش منجر به افزایش برابری می‌شود. رویکرد پنجم، برابری است که افزایش ظرفیت زنان برای افزایش اعتماد به نفس آنها ضروری است و در این شرایط می‌توانند مسئله‌یابی کنند و به تغییر و توسعه برسند. همچنین می‌توانیم از رویکرد جدیدی با عنوان رویکرد انقلاب اسلامی در زمینه زن نام ببریم، چراکه زنان یکی از مؤلفه‌های اصلی انقلاب اسلامی ایران هستند.
مقوله زن در انقلاب اسلامی در دیدگاه امامین انقلاب بسیار مورد اشاره قرار گرفته و نگاه هویتی به زن ایرانی و مسلمان برجسته است و انقلاب اسلامی در یک مقوله فرهنگی و هویتی تعریف می‌شود و هویتخواهی زن و مرد مسلمان به وجود آورنده مقاومت در برابر طاغوت پهلوی است و آنان در کنار هم فعالیت انقلابی دارند.
بیانات حضرت امام خمینی(ره) درباره زنان در تاریخ مرجعیت کم‌نظیر است و در هر کجا می‌خواهند از فعالان انقلاب نام ببرند مرد و زن را در کنار هم ذکر می‌کنند. فرمایشات مقام معظم رهبری درباره نقش زنان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در پایگاه اینترنتی ایشان به صورت فیش‌نویسی وجود دارد. در دیدگاه امامین انقلاب، زنان یکی از عناصر اصلی پیشرفت کشورند. نکته دیگر درباره نقش انقلاب اسلامی در آموزش زنان است و آن را می‌توان نقطه جهش زنان در بسیاری از ابعاد مخصوصاً آموزش دانست. تعداد افراد برخوردار از آموزش در قبل و بعد از انقلاب قابل قیاس نیست و این موضوع به خصوص در مورد زنان معنادارتر است.
دستاوردهای انقلاب اسلامی در زمینه آموزش
دستاوردهای انقلاب در زمینه آموزش در طی چهار دهه گذشته حقیقتاً چشمگیر بوده و افزایش سواد عمومی در کشور به عنوان یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین اهداف انقلاب با همت و تلاش مردم و مسئولان به بهترین شکل محقق شده است. در ابتدای انقلاب اسلامی ۷۰ درصد از جمعیت شش ساله کشور از توانایی خواندن و نوشتن محروم بود و ایران بالای ده میلیون بی‌سواد داشت. در سال ۱۳۵۵ فقط یک‌سوم زنان سواد داشتند و نرخ باسوادی آنها ۲۳ درصد پایین‌تر از مردان بود. از سوی دیگر باسوادی زنان روستایی یک‌سوم سواد زنان شهری گزارش شده، اما بعد از انقلاب شاهد تغییرات شگرفی در سوادآموزی بوده‌ایم. در سال ۱۳۶۵، ۵۲ درصد زنان باسواد بودند و این روند افزایشی در دهه بعد هم چشمگیر بود و به بالای ۸۵ درصد رسید.
یکی از دستاوردهای درخشان انقلاب در زمینه زنان در حوزه آموزش عالی بوده است و وجود زنان در مقاطع آموزش عالی نیز قابل قیاس با قبل از انقلاب نیست. بعد از انقلاب اسلامی با بالا بردن ظرفیت‌ها و ایجاد زیرساخت‌های دانشگاهی، تعداد زنان تحصیل‌کرده در مقاطع مختلف دانشگاهی بسیار افزایش یافت. افزایش میزان دانش‌آموختگی در بین زنان بیش از مردان بوده و طی چهل سال اخیر، میزان دانش‌آموختگان زن ۱۷ برابر شده، در حالی که میزان دانش‌آموختگان مرد هفت برابر شده است.
آموزش و میزان آموزش دیدگی، چه در سطح عمومی و چه آموزش عالی و دانشگاهی، یکی از شاخصهای اصلی پیشرفت در هر جامعه‌ای به حساب می‌آید و اگر میزان زنان آموزش دیده در جامعه زیادتر شود، پیشرفته‌تر خواهد شد و می‌توانیم این موضوع را در سال‌های پس از پیروزی انقلاب مشاهده کنیم. امروزه زنان تحصیل‌کرده در عرصه‌های مختلف اجتماعی فعال هستند و ضمن به عهده گرفتن نقش‌های مادری و همسری، نقش اجتماعی خود را هم به خوبی ایفا می‌کنند و سهم زیادی در اقتصاد، فرهنگ و سیاست دارند و این امر به پیشرفت بیش از پیش کشور خواهد انجامید.
ثبت دیدگاه