رهبر معظم انقلاب در قسمتی از بیانات خود در دیدار همافران به مناسبت سالروز ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ با استناد به آیات ۱۵ و ۱۶ سوره طارق فرمودند: «هایزر در خاطراتش می‌نویسد -من البتّه خودم ندیدم این کتاب را، برای من نقل کردند- که نیروی هوایی جایی بود که ما حتّی انتظار کمترین ناآرامی را در آن نداشتیم؛ زیرا از نظر فرماندهی و آموزش با آمریکا ارتباط نزدیکی داشت. شاید خیلی از همان کسانی که آن روز در آن جریان عظیم تاریخی شرکت کردند، عمدتاً کسانی بودند که تحصیلاتشان در آمریکا انجام گرفته بود و آنجا با فرهنگ آمریکایی آشنا بودند؛ امّا اینها از آنجا ضربه خوردند. خب این نشانه این است که وعده الهی صادق است؛ خداوند فرمود: اِنَّهُم یَکیدونَ کَیدًا. وَ اَکیدُ کَیدًا؛ دشمنان ترفند می‌زنند، و من هم در مقابلشان به آنها ترفند می‌زنم.»
در این نوشتار به بررسی تفاسیر پیرامون این دو آیه می‌پردازیم:
متن آیات: «إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْدًا، وَأَكِيدُ كَيْدًا»
ترجمه آیات: «آنان دست به نيرنگ مى‌زنند، و من هم در مقابل مکرشان مکر خواهم کرد.»
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان پیرامون این دو آیه بیان می‌دارد که: «كفار با كفرشان و انكار معادشان همه در اين فكرند كه با حيله‌هايى نور خدا را خاموش و دعوت تو را باطل سازند و من هم عليه ايشان حيله مى‌كنم و حيله خداى تعالى همين است كه ايشان را به دشمنى با سعادت خود وا مى‌دارد، استدراج مى‌كند مى‌فرمايد: مال و اولاد بيشترى مى‌دهم، بر دل‌هايشان مهر مى‌زنم و گمراهشان مى‌كنم و بر گوش و چشمشان پرده مى‌افكنم؛ اين چنين حيله مى‌كنم، تا در آخر به سوى عذاب روز قيامتش بكشانم.»
در حقیقت جنس مکر الهی متفاوت از جنس مکر و حیله انسان‌ها نسبت به همدیگر است و خداوند با رها کردن کفار و مشرکان به حال خود و رهنمون ساختن آنها در مسیر انحطاط و گمراهی، آنها را به سوی عذاب الهی سوق می‌دهد. به عبارتی بزرگترین مکر خداوند نسبت به کفار بستن چشم و گوش و قوه تفکر آنان در برابر حق و حقیقت است.
آیت‌الله مکارم شیرازی نیز در تفسیر نمونه در این‌باره آورده است که «خداوند براى تسلى خاطر پيامبر (ص) و مؤمنان از يكسو و تهدید دشمنان اسلام از سوى ديگر مى‌افزايد: آنها پيوسته حيله مى‌كنند و نقشه‌ها مى‌ريزند؛ انهم يكيدون كيدا. و من نيز در برابر آنها نقشه مى‌ريزم و نقشه‌هاشان را نقش بر آب مى‌كنم؛ و اكيد كيدا.
آرى آنها پيوسته نقشه‌هاى شومى براى مبارزه با تو طرح مى كنند: گاه از طريق استهزا وارد مى‌شوند، گاه به محاصره اقتصادى دست مى‌زنند، گاه مؤمنان را شكنجه و آزار مى‌كنند، گاه مى‌گويند به اين قرآن گوش فرا ندهيد و به هنگام تلاوت آن قال و غوغا مى‌كنند تا پيروز شوند، گاه ساحرت مى‌خوانند، گاه كاهنت مى‌گويند، گاه ديوانه‌ات مى‌شمرند، گاه در آغاز صبح ايمان مى‌آورند و عصرگاهان كافر مى‌شوند تا گروهى را به دنبال خود بكشند، گاه مى‌گويند كسانى كه دور تو را گرفته‌اند فقرا و بينوايانند آنها را دور كن تا ما با تو باشيم، گاه مى‌گويند: لااقل بعضى از خدايان ما را به رسميت بشناس تا با تو همراه شويم و گاه نقشه تبعيد يا قتل تو را مى‌كشند. خلاصه هر لمحه به شكلى و هر دم به لباسى درمى‌آيند تا جمع تو را متفرق سازند و يارانت را در فشار بگذارند يا تو را از ميان بردارند و نور خدا را خاموش كنند ولى اينها بايد بدانند خدا اراده كرده است اين نور عالمگير شود؛ اين نور الهى است كه با پف كردن اين و آن خاموش نمى‌شود، اين خورشيد فروزان آسمان است که با چشم‌پوشى خفاشان از بین نمى رود. آنها نقشه مى‌كشند و ما هم نقشه مى‌كشيم.
منظور از كيد دشمنان در آيه مورد بحث روشن است كه نمونه‌هاى آن را در بالا اشاره كرديم و قرآن پر است از نقل توطئه‌هاى موذيانه و نقشه‌هاى شرورانه آنها اما در اينکه منظور از كيد الهى در اينجا چيست، بعضى گفته‌اند، همان مهلت‌دادنى است كه سرانجام منتهى به عذاب دردناک مى شود و بعضى آن را به معنى خود عذاب دانسته‌اند ولى مناسب‌تر اين است كه گفته شود منظور همان الطافى است كه شامل حال پيامبر (ص) و مؤمنان مى‌شد و دشمنان اسلام را غافلگير مى‌ساخت و كوشش‌هاى آنها را از ميان مى‌برد و توطئه‌هاى آنان را درهم مى‌شكست كه نمونه‌هايش در تاريخ اسلام فراوان است.»
رهبر معظم انقلاب در سخنانی بازگشت کید دشمنان به خودشان با نام بردن از انقلاب و امام و نظام اسلامی و برانگیختن حس کنجکاوی و جستجوگری مردم دنیا برای شناخت ماهیت و واقعیت انقلاب و نظام دینی را براساس این آیه توضیح داده و می‌فرمایند: «دشمنان ما به قصد دشمنى نام ما را بردند و درباره امام ما و نظام ما سخن گفته‌اند، اما «اِنَّهُم یَکیدونَ کَیدًا. وَ اَکیدُ کَیدًا»؛ این را خداى متعال می‌فرماید؛ آنها با این نیت، این حرکت وسیع را آغاز کردند اما در نهایت براى ما یک فرصتى به‌وجود آمد، چون حس کنجکاوى مستمعانِ این دستگاه‌ها در سراسر جهان تحریک شد. در کشورهاى اسلامى و در منطقه ما بیدارى اسلامى – که احساسات ضد استکبارى در آن بر هر پدیده دیگرى غلبه داشت – خود نشانه همان کنجکاوى و پاسخ‌گیرى و پاسخ‌یابى است و این همچنان ادامه دارد. (بیانات در مراسم بیست و پنجمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴ خرداد ۱۳۹۳)
در نهایت براساس این دو آیه می‌توان گفت نيرنگ كفّار، دائمى، سخت و حتمى است و امت اسلامی نباید از آن غافل شود و تصور کند دشمن روزی از این مکر و فریب دست می‌کشد. در واقع دشمنان ما در باطل خود ثابت قدم و استوار هستند و حتی شکست‌های مداوم آنان را از طراحی نقشه و توطئه جدید بازنمی‌دارد و در این میان غفلت از این رویکرد دشمن و تصور برتری کامل بر دشمن، می‌تواند زمینه اثرگذاری توطئه‌های دشمن را در جامعه اسلامی فراهم کند.
نکته دیگر اینکه خداوند متناسب با عمل انسان با او برخورد می‌کند و اگر انسان به دنبال كيد باشد، گرفتار كيد الهى مى‌شود؛ کیدی نه از جنس کید انسانی بلکه به قیمت دوری از پروردگار و سوق یافتن به سمت عذاب الهی. از طرف دیگر این آیه خداوند را طرف حساب کافران قلمداد کرده که در مقابل کیدی که علیه امت اسلامی می‌کنند با کید متقابل مواجه خواهند شد؛ به تعبیر رهبر معظم انقلاب « آنها مکر و توطئه می‌کنند؛ ما باید در مقابل آنها ضدّ مکر، ضدّ توطئه و ضدّ حمله کنیم؛ «و مکروا و مکراللَّه»، «انّهم یکیدون کیدا و أکید کیدا». اگر از دشمنی آنها غفلت کردیم، باخته‌ایم. اگر برای ضدّ حمله آنها چاره‌ای نیندیشیم، دشمن را به دست خود موفّق کرده‌ایم.» (بیانات در دیدار جوانان استان اصفهان، ۱۲ آبان ۱۳۸۰)
لذا از منظر قرآنی و این دو آیه به خوبی می‌توان فرمان اخیر ایشان درباره تهاجم ترکیبی متقابل به جبهه دشمن را تبیین و تفسیر کرد. این فرمان نشان می‌دهد دیگر بیش از این نمی‌توان در مقابل جنگ پیچیده و چندلایه روانی، رسانه‌ای، تبلیغاتی دشمن در کنار هجمه‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی صرفاً در لایه دفاعی و پاسخگویی به این حملات بود و باید ابتکار عمل را به دست گرفت تا جامعه فریب کید دشمن را نخورد و راهکار آن ارتقای آگاهی و بصیرت جامعه در قالب جهاد تبیین است.
ثبت دیدگاه