استاد آذرتاش آذرنوش، مؤلف و محقق زبان و ادبیات عرب، مدیر بخش ادبیات عرب در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران بود. نظرات او درباره استخراج معانی درست کلمات و نحوه فهم قرآن تاثیر مهمی در علوم قرآنی داشت.
امروز دوشنبه ۱۹ مهر شاگردانش برای وداع با او بار دیگر به دانشکده الهیات رفتند تا استاد را به سوی دیار باقی بدرقه کنند.
برای آشنایی بیشتر با این استاد فرزانه، با عبدالهادی فقهیزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و از شاگردان نزدیک وی، به گفت‌وگو نشستیم.
عبدالهادی فقهیزاده با اشاره به اینکه از ابتدای ورود به دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران با شخصیت علمی جناب آقای دکتر آذرتاش آذرنوش، در کلاس‌های درس آشنا شده است، گفت: روش خاص ایشان در آموزش زبان عربی معاصر، برجستگی خاصی داشت. تسلط ایشان به زبان‌های عربی، فرانسه و انگلیسی، یک شخصیت زبان‌دانِ آشنا به روش‌های آموزش را در کلاس نشان می‌داد و بسیار مورد توجه دانشجویان قرار داشت.
وی افزود: در کنار روش‌های جدیدی که دکتر آذرنوش در آموزش زبان عربی به کار می‌بست، حسن خلق و رفتار انسانی وی بسیار مورد توجه دانشجویان بود و همین مسئله نقش زیادی در جذب آنها به رشته‌های الهیات و معارف اسلامی به صورت خاص داشت. دانشجویان از همان آغاز می‌فهمیدند که ایشان از نظر رتبه علمی در مقام بالایی هستند و سابقه تدریس موفق در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا دارند. دکتر آذرنوش در کنار آموزگاری و استادی خود در علم، ادب و فرهنگ، متخلق به اخلاق کریمانه انسانی و در این ویژگی‌‌ها بسیار شناخته شده بودند. ایشان هیچ فرقی بین فقیر و غنی، دانشجویان برآمده از خانواده‌های ثروتمند یا کم برخوردار قائل نبودند و انسانیت را در راه، روش و منش خودشان پیاده می‌کردند.
فقهیزاده بیان کرد: علاوه بر این موارد، شخصیت پژوهشی دکتر آذرنوش باعث شده بود آثار مهمی را از زبان‌های مختلف به زبان فارسی فاخر و ادیبانه ترجمه و بعضی از انتشاراتی‌ها همانند انتشارات امیرکبیر یا مرکز نشر دانشگاهی، آنها را منتشر کنند. کلاس‌های سال‌های نخستین تحصیل، شور و شعف فراوانی به همراه داشت و در سال‌های بعد و کلاس‌های نظری در حوزه‌های شناخت فرهنگ عربی و مخصوصاً آبشخورهای مشترک میان زبان فارسی و عربی استمرار پیدا کرد و یکی از تخصص‌‌های ویژه مرحوم آذرنوش نیز همین حوزه بود.
دانشمند واژه پژوه و واژه شناس
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران یادآور شد: ایشان تاریخ فرهنگ عربی از آغاز تا انجام را در برخی از کلاس‌ها به زبان عربی و در برخی کلاس‌ها به زبان فارسی تدریس می‌کردند. ارجاعی که به مقالات و کتاب‌ها می‌دادند بسیار شگفت‌آور بود و نگرش تاریخی که ما از گفت‌وگوهای علمی با وی دریافت می‌کردیم، قابل توجه بود. بعداً در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا، شاهد بودیم که استاد آذرنوش، دروس دیگری را هم تدریس می‌کردند که از جمله آنها درس واژه شناسی قرآن کریم بود.
شاگرد استاد آذرنوش یادآور شد: ایشان واقعاً یک دانشمند واژه پژوه و بلکه واژه شناس بود که هم زبان‌های فرنگی را می‌دانست و هم آشنایی با زبان‌های سریانی و عبری داشت و زبان عربی را هم به نیکویی می‌دانست. آشنایی با اشعار جاهلی عرب، برای ما در کلاس‌ها بسیار قابل توجه بود. از سوی دیگر بن‌مایه‌های علمی دکتر آذرنوش در حوزه واژه پژوهی بسیار قابل توجه بود و ریشه شناسی‌های واژگانی می‌توانست دانشجویان را در فضای دیگری سیر بدهد.
فعالیت‌های قرآنی استاد آذرنوش
وی ادامه داد: برخی از مطالعات ایشان در قالب گزاره‌های زبان شناسانه در کلاس بیان می‌شد و دانشجویان را با شور و شوق فراوان به سمت نگارش مقالات علمی و استفاده از این منابع به زبان‌های عربی و انگلیسی سوق می‌داد. در حوزه ترجمه و تاریخ ترجمه قرآن کریم هم اثری درخشان به نام «تاریخ ترجمه از عربی به فارسی» دارد که بخش اول این کتاب با عنوان ترجمه‌های قرآن کریم در آغاز دهه هفتاد از سوی انتشارات سروش منتشر شد و بسیاری از نگاه‌ها را جلب کرد و در کلاس‌های درس دانشجویان به میزان زیادی مورد توجه قرار گرفت.
فقهیزاده اضافه کرد: در حوزه‌های دیگرِ زبان عربی، کار بزرگی که وی در تدوین فرهنگ معاصر عربی به فارسی انجام دادند، بسیار ارزشمند است که توسط نشر نی چاپ شده است. بنده در سال ۸۰ یا ۸۱ مقاله‌ای را به نام «راهی نو در عرصه فرهنگ نویسی» منتشر و بسیاری از برجستگی‌های این اثر را در آن مقاله ذکر کردم و در طول بیست سالی هم که از تألیف و انتشار این کتاب می‌گذرد، همچنان شاهد هستیم که این کتاب به میزان بسیار زیادی محل مراجعه بوده است.
عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران تأکید کرد: ایشان آثار بسیار درخشان علمی دیگری را در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ و منتشر کردند که در حوزه‌های متعدد جای‌گذاری می‌شود مثلا در زمینه کلیدواژگان مربوط به حوزه معرفتی، فرهنگی و علمی، آثار درخشانی را در دایرةالمعارف رقم زدند. آنقدر فعالیت علمی ایشان در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی درخشندگی و برجستگی دارد که می‌توانیم بدون شک استاد آذرنوش را از بزرگترین تأثیرگذاران، مؤلفان و سر ویراستاران اثر ممتاز و علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در مجلدات فراوان قلمداد کنیم.
راه‌های تازه‌ای که گشودند
وی ادامه داد: به گمان بنده جامعه علمی کشور در حوزه مطالعات علوم زبانی، ادبی و فرهنگی مصیبت بزرگی را با از دست دادن مرحوم استاد آذرتاش آذرنوش متحمل شد، لذا امیدواریم زمینه شناخت ایشان و مبانی فکری و اندیشه‌ای وی و نگاه‌های خاص ایشان به حوزه‌های گوناگون ادبیات و فرهنگ، توسط دانشمندان و بزرگانی از شاگردان و همکاران وی، بازیابی و بازگویی شود. راه‌های تازه‌ای که استاد آذرنوش در مطالعات علوم زبانی و انسانی گشودند که بسیار هم نزدیک به مورد‌پژوهی‌های جدی در عرصه‌های گوناگون است و در قالب مقالات پراکنده در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی نشر پیدا کرده است، باید مورد توجه جدی قرار گیرد و حتی زمینه نقد آن هم فراهم شود.
ثبت دیدگاه