میزگرد تخصصی رویکرد خانواده‌محوری در ساماندهی کودکان فاقد سرپرست مؤثر به مناسبت یازدهمین سالگرد تصویب قانون حمایت از کودکان امروز سه‌شنبه هشتم آبان‌ماه در سازمان بهزیستی برگزار شد.
مهری سادات موسوی، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در ابتدای این نشست به تشریح این مسئله پرداخت که چرا در سال‌های اخیر تأکید بیشتری در سازمان بر خانواده محوری شده است و گفت: بهزیستی از الگوی پرورشگاه به شبهه خانواده و مراکز رسیده است.
وابستگی به مربی؛ چالش مراکز بهزیستی
وی در خصوص چالش‌هایی که در مراکز نگهداری کودکان وجود دارد، گفت: تغییر زیاد اعضای تیم مراقبتی که به علت کمبود حقوق رخ می‌دهد، نگهداری کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست در یک فضا که ممکن است بچه‌ها به هم آسیب بزنند و حتی بعضاً ممکن است توسط مربی آسیب ببینند، وابستگی به یک مربی و تغییر مربی و وابستگی به دریافت حمایت از جمله چالش‌های ما در مراکز است و علی‌رغم اینکه در مراکز تأکید می‌شود از کودکان برای دریافت کمک از خیرین استفاده نشود ولی ممکن است بچه‌ها وابستگی به دریافت حمایت داشته باشند و در بزرگسالی این وابستگی روانی را حفظ کنند.
موسوی با تأکید بر اینکه همه کودکان نیاز به آرامش دارند، گفت: حضور در مراکز مساوی بازدیدهای مکرر است و بچه‌ها در فضایی قرار می‌گیرند که باید مدام بازدید شوند، از سوی دیگر کودکان بعد از شش سالگی از نظر جنسیتی تفکیک می‌شوند؛ خواهرها و برادرها هم از هم جدا می‌شوند که این موضوع آسیب‌زاست. برخی از مراکز ما سطح کیفی بالایی دارند و وقتی کودک به خانواده زیستی خود بازمی‌گردد تفاوت سطح زندگی مرکز و خانواده زیستی بالاست. همچنین ممکن است بچه‌های مرزی در کنار سایر بچه‌ها نگهداری شوند که آسیب‌زا است و همه این مسائل موجب شد سازمان به سمت الگوهای خانواده محوری حرکت کند.
روز ملی فرزندخواندگی تصویب شود
در ادامه، سعید بابایی، مدیرکل دفتر مراقبت و توانمندسازی کودکان و نوجوانان گفت: به دنبال این هستیم که روز ملی فرزندخواندگی داشته باشیم و امیدواریم سال آینده با همکاری شورای فرهنگ عمومی این روز و هفته به صورت رسمی اعلام شود.
وی ادامه داد: دلیل اغلب واگذاری کودکان به بهزیستی اعتیاد است و کودکان وقتی در وضعیت مخاطره‌آمیز قرار می‌گیرند از والدین جدا می‌شوند. اکنون انواع مراقبت جایگزین در نظر گرفته شده است و می‌توان در الگوهای مختلف این طرح‌ها را انجام داد. در حال حاضر ۶۱۳ خانه نگهداری فعال داریم که ۲۷۰ خانه کودک، خانه‌های نوجوانان، ۶۵ خانه نوباوگان و ۳۳ شیرخوارگاه داریم و روند حضور کودکان در خانواده جایگزین افزایش یافته و بچه‌ها به جای حضور در مراکز در کنار پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، دایی، عمه، خاله و … نگهداری می‌شوند.
بابایی ادامه داد: کودکانی که در خانواده جایگزین زندگی می‌کنند طی سال‌های اخیر از ۱۲ هزار و ۶۱۴ نفر به ۱۸ هزار نفر رسیده است و اکنون هشت هزار و ۳۷۰ بچه در مراکز و ۱۸ هزار در نفر در خانواده جایگزین داریم.
وی اضافه کرد: ۵۶ هزار و ۷۸۴ خانواده متقاضی فرزندخواندگی هستند اما تعداد کودکان قابل واگذاری محدود است و سال قبل دو هزار و ۸۵۵ کودک به سرپرستی واگذار شد. در خصوص جنسیت فرزندان، ۲۳ درصد متقاضیان گفته‌اند جنسیت کودک برایشان تفاوتی ندارد، ۲۱ درصد خواستار کودک پسر و ۵۶ درصد خواستار کودک دختر هستند. در خصوص سن کودکان مورد تقاضا نیز ۶۴ درصد متقاضیان کودکان صفر تا دو سال می‌خواهند و کودکان بالای شش سال، شش تا هفت درصد متقاضی دارند یعنی وقتی سن کودکان بیشتر می‌شود متقاضی آنها کم می‌شود.
وی در خصوص خانواده‌های میزبان نیز گفت: اکنون سه هزار خانواده متقاضی «خانواده میزبان» شدن هستند اما تعداد محدودی از آنها آموزش دیدند و ۱۸۳ کودک به خانواده‌های میزبان سپرده شده‌اند که از این تعداد ۱۱۶ نفر هنوز در خانواده میزبان هستند و ۶۷ نفر خارج شدند که از این تعداد ۳۰ کودک به فرزندخواندگی واگذار و ۲۲ کودک به مراکز بازگشته‌اند و بقیه کودکان نزد خانواده زیستی خود بازگشته‌اند. ۳۶ کودک نیازمند درمان نیز وارد خانواده میزبان شده‌اند.
سیدجواد حسینی، سرپرست بهزیستی نیز به تشریح این مسئله پرداخت که چرا خانواده محوری مدنظر قرار دارد، چگونه باید اجرا شود و برای خانواده محوری چه باید کنیم.
وی تصریح کرد: تصمیم گرفتیم در بهزیستی تمام طرح‌ها دانش‌بنیان پیش برده شوند. قصد داریم مؤسسات هم خانواده محور عمل کنند. خانواده بنیان اصلی جامعه است چون عمومی‌ترین نهاد، بنیانی‌ترین و پایدارترین نهاد اجتماعی است و هیچ جایگزینی ندارد و ۹۶ درصد آسیب‌های اجتماعی مستقیم و غیر مستقیم تحت تأثیر خانواده شکل می‌گیرد. بر همین اساس است که بر خانواده‌محوری تأکید داریم.
سرپرست سازمان بهزیستی در ادامه با تأکید بر اینکه اگر خانواده آسیب دید باید تلاش شود بهبود پیدا کند، گفت: اولویت ما خانواده زیستی، خانواده جایگزین، فرزندخواندگی و در نهایت خانواده میزبان است. اکنون نقدهایی بر خانواده میزبان مطرح و عنوان می‌شود که بچه‌ها به این خانواده‌ها وابسته می‌شوند و اگر از آن خارج شوند آسیب می‌بینند اما بچه‌ها در مراکز به مربیان خودشان هم وابسته می‌شوند؛ اولویت ما خانواده میزبان نیست بلکه خانواده زیستی و خانواده جایگزین است. جانشین بهتر از طرح خانواده میزبان نداریم و خانواده‌ها در این طرح آموزش داده می‌شوند؛ البته این طرح هشت ماه است که آغاز شده و مدام در حال بررسی آن هستیم و معتقدیم اثربخشی این طرح از مراکز شبانه‌روزی بهتر است.
در این مراسم خانواده گلشنی که دختری را به سرپرستی پذیرفته بودند و بعد متوجه شدند که کودک به بیماری سرطان خون مبتلا است ولی همچنان کودک را نگهداری کردند اما علی‌رغم تلاش زیاد کودک فوت کرد مورد تقدیر قرار گرفت.
خانم گلشنی مادر بهار(کودکی که به فرزندخواندگی پذیرفته شد اما در اثر بیماری سرطان فوت کرد) نیز در این مراسم، گفت: بهار از دو سالگی به این بیماری مبتلا شد. به من گفتند می‌توانی کودک را به بهزیستی برگردانی اما من گفتم اگر سال‌ها بهار با همین بیماری زندگی کند من به او خدمت می‌کنم. بهار دنیایی از معرفت را به من آموخت؛ بهار من و بابایش را بهشتی کرد.
سرپرست بهزیستی نیز ضمن همدردی با این خانواده داغ دیده سفر مشهد مقدس را به آنها هدیه کرد.
در ادامه نیز دستاوردهای علمی دنیا در حوزه نگهداری از کودکان در شبهه خانواده مطرح و بررسی شد.
ثبت دیدگاه