حجتالاسلام والمسلمین مجتبی فاضل ؛ مدیر حوزه های علمیه خواهران ،درباره بحث مرجعیت زنان که توسط مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیرشان در دیدار با بانوان مطرح شد، گفت: اجتهاد به تعبیر فقها ملکه و حالتی است که فرد با طی مدارجی به آن میرسد و میتواند با استفاده از منابع اجتهاد به فهم مسائل دینی و استنباط از آنها دست بزند.
وی افزود: اگر کسی به این مدارج رسید میتواند فتوا هم بدهد و استنباط دینی خود را در دسترس دیگران قرار دهد وگرنه مانند کسی خواهد بود که در رشته پزشکی تحصیل کرده و چندین سال وقت خود را صرف کسب علوم مرتبط کرده است ولی او را از طبابت محروم و منع کنیم.
مدیر حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه مسئله کسب مدارج علمی مرتبط با بحث جنسیت نیست و زن و مرد میتوانند به آن دست یابند، تصریح کرد: در طول تاریخ یک خبطی رخ داد و آن خلط بین مقام افتا و قضا و ولایت بود؛ در حالی که شرایط افتا با قضا تفاوت دارد؛ مثلا اگر گفتیم یکی از شرایط امام جماعت ذکوریت است آیا در افتا هم این مسئله صادق است؟ امروز در بحث ریاست جمهوری هم این موضوع وجود دارد که میگویند یکی از شرایط رئیس جمهور رجل بودن است ولی آیا این رجولیت معطوف به جنس مرد است یا اینکه مراد زن و مردی است که به دلیل اشتهار در فعالیتهای سیاسی در سطح ملی به یک شخصیت سیاسی شناخته میشود؟
وی در ادامه اضافه کرد: نکتهای که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند ارشاد به حکم عقل است یعنی در مسائلی که مرتبط با خود بانوان است زنان جامعه از مجتهدین زن تقلید کنند زیرا معرفت یک مرجع تقلید در مسائل زنان در نسبت با یک مجتهد زن، معرفت درجه دوم است زیرا مرجع تقلید زن وقتی قصد دارد که در مورد احکام زنان حکم بدهد ابتدا باید از مشورت و کارشناسی کارشناس زن استفاده کند سپس فتوا بدهد طبیعتا عقل حکم میکند که به جای طیشدن این فرایند مستقیما یک مجتهد زن در احکام مرتبط با زنان محل رجوع زنان جامعه باشد.
فاضل با بیان اینکه فرمایش مقام معظم رهبری گشودن یک نقش جدید در فضای کنونی جامعه برای بانوان است، تصریح کرد: در اینکه زن میتواند مجتهد شود شکی نیست ولی در اینکه آیا دیگران هم میتوانند بعد از این فرایند از محصولات علم این مجتهد زن بهره ببرند به نظر بنده هیچ مشکلی وجود ندارد و ممانعت از آن درست مانند این است که کسی درس پزشکی بخواند و او را از طبابت منع کنیم.
مدیر حوزه خواهران با بیان اینکه اجتهاد بذل وسع است و زحمت و تلاش زیادی نیاز دارد و کار آسانی هم نیست، تصریح کرد: اجتهاد از ماده جهد و جهد واجد نوعی مشقت است و فرد باید ایثار وقت کند و بانوان هم میتوانند با پشت سرگذاشتن این مشقات در مقام افتا به فتوا بپردازند خصوصا در احکام بانوان میتوانند پیشگام باشند؛ به نظر بنده اجتهاد در مسائل عمومی و تخصصی دیگر هم اشکالی ندارد؛ چه ایرادی دارد که یک زن آنقدر در نظام بانکی به غور پرداخته و بر مسائل فقهی آن آگاه و مسلط شود که بتواند برای مسائل بانکی کشور حکم بدهد. بنابراین فرمایش رهبری مسئله فانتزی نیست بلکه شرایط کشور و سرعت تحولات و تخصصیشدن امور هم اقتضا میکند که زنان وارد این عرصه شوند.
عواملی که باعث سوگیری در اجتهاد است
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه شعار افق ۱۴۱۴ حوزه خواهران، رسیدن به مرجعیت علمی در موضوع زن و خانواده است، در پاسخ به این سؤال که آیا نوع نگاه مردانه به احکام فقهی زنانه باعث سختگیریهایی در این عرصه شده است، تصریح کرد: امروز در تاریخ فقه هم داریم که برخی مسائل باعث سوگیری در فتوای مجتهد میشود حتی بین مجتهدی که در روستا زندگی کرده است با مجتهدی که در شهر و یک کشور دیگر زندکی میکند تفاوت نگاه وجود دارد.
وی افزود: مثلا در بحث همزیستی با ادیان و طهارت اهل کتاب، مدتها گفته میشد که اهل کتاب نجس هستند و محدودیت زیادی در معاشرت با آنان وجود داشت ولی مراجعی بودند که گاهی بنا به دلایلی از جمله درمان به یکی از کشورهای مسیحی و غربی رفتهاند یا وضعیت این کشورها برای آنان تبیین شده است و حکم متفاوتی دادهاند مثلا در لبنان چون ادیان مختلف در کنار هم زیست میکنند این مسئله زودتر مورد توجه قرار گرفت. حتی نقل است که امام موسی صدر برای تقویت پیوند بین مسیحیان و مسلمین بر خلاف عادت مسلمین از مغازه یک مسیحی خرید کرد.
فاضل اضافه کرد: اینقدر اختلاط و تعامل بین پیروان ادیان در کشورهای مختلف وجود دارد که عملا محدود کردن برخی تعاملات از جمله حکم به نجس بودن اهل کتاب مشکلات متعدد ایجاد میکند لذا شاهد نظرات مختلف فقهی در طول دهههای اخیر از سوی مجتهدین بودهایم.
مدیر حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه معرفت مجتهدین زن، معرفت درجه یک است، تصریح کرد: معرفت درجه یک به حکم عقل بر معرفت درجه دو غلبه دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که الان چه مقدار ظرفیت برای تربیت مجتهد در حوزه خواهران وجود دارد و آیا اگر قرار باشد اشخاصی به عنوان مجتهدین زن به جامعه معرفی شوند بانوانی را داریم؛ اظهار کرد: سطح چهار در حوزه مقدمه برای عملیات اجتهاد و تلاش مجتهدانه است البته تمرین و زحمت زیادی لازم دارد و به آسانی به دست نمیآید. در مورد معرفی زنان مجتهده هم بدون تردید افرادی الان وجود دارند که میشود به جامعه معرفی کرد ولی باید توسط نهادهایی که متکفل این کار هستند انجام شود تا تعدد در معرفی رخ ندهد.
ثبت دیدگاه